Czy przyznawane premie pieniężne można traktować jak wynagrodzenie za usługę?

W grudniu 2004 r. minister finansów wydał interpretację dotyczącą zasad opodatkowania VAT premii pieniężnych. Według MF, premie pieniężne powinny być traktowane dla celów VAT albo jako forma rabatu, albo jako wynagrodzenie za świadczoną usługę, w zależności od wielu czynników, tj. m.in. od ustalenia, za co faktycznie bonusy pieniężne zostały wypłacone.
Kierując się nieprecyzyjnymi sformułowaniami zawartymi w piśmie MF, począwszy od stycznia 2005 r., organy wydawały interpretacje, w których efektywnie przyznawały podatnikom swobodę wyboru w zakresie rabatowego albo usługowego rozliczenia dla celów VAT wypłacanych premii pieniężnych. Ta praktyka dotycząca traktowania premii pieniężnych dla celów VAT została w 2007 roku zakwestionowana przez sądy administracyjne. NSA stanął na stanowisku (w wyroku z 6 lutego 2007 r.; sygn. akt I FSK 94/06), że uzyskanie pewnego pułapu obrotu zakupów u kontrahenta oraz rzetelność w przestrzeganiu zawartych umów (np. terminowe realizowanie płatności z tytułu zawartego kontraktu) nie może być uznane dla celów VAT za świadczenie usług. Tym samym - zdaniem NSA - premie otrzymywane z tego tytułu nie powinny być dokumentowane za pomocą faktury VAT wystawianej przez podmiot otrzymujący premię. Analogiczne stanowisko zaprezentował WSA w Warszawie (wyrok z 22 maja 2007 r., sygn. akt III SA/Wa 4080/06).
Moim zdaniem, na podstawie przytoczonych wyroków można przypuszczać, że w bliskiej przyszłości może dojść do zakwestionowania przez ministra finansów funkcjonującego obecnie na polskim rynku modelu opodatkowywania VAT premii pieniężnych jako wynagrodzenia za usługę, w sytuacji gdy organ podatkowy uprzednio nie przeprowadzał szczegółowej weryfikacji, czy podatnik otrzymujący płatność wykonywał jakiekolwiek świadczenia na rzecz kontrahenta.
Potencjalna zmiana praktyki ma szczególne znaczenie wobec zmian do art. 88 w ust. 3a pkt 2 ustawy o VAT, które zaczną obowiązywać począwszy od 2008 roku. W szczególności, w świetle znowelizowanego brzmienia przepisów, w przypadku zakwestionowania zasadności udokumentowania danej premii za pomocą faktury VAT (przez podmiot otrzymujący bonus) będzie istniało wysokie ryzyko odmowy podatnikowi (sprzedawcy towarów) prawa do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z takiej faktury. Moim zdaniem, przyznawane premie pieniężne mogą być traktowane jako wynagrodzenie za usługę pod warunkiem, że ich wypłata będzie następować w zamian za konkretne czynności/świadczenia, wykonane przez otrzymującego bonus wyłącznie na rzecz kontrahenta.
Hubert Jądrzyk
partner PricewaterhouseCoopers
Not. KT
Hubert Jądrzyk, partner PricewaterhouseCoopers / DGP