Przy imporcie usług niematerialnych, od innych podatników z Unii Europejskiej, obowiązek wystawienia faktury (faktura wewnętrzna) oraz naliczenia VAT spoczywa na polskim odbiorcy usług. Czy w sytuacji niewykazania przez polskiego podatnika należnego VAT traci on prawo do odliczenia podatku naliczonego po upływie terminów umożliwiających odliczenie?
ANDRZEJ DĘBIEC
partner Kancelaria Lovells
Zgodnie z zasadami rozliczania tego typu transakcji polski podatnik, który przykładowo powierzy wykonanie usług doradczych czy reklamowych spółce włoskiej, niezarejestrowanej w Polsce dla celów VAT, jest zobowiązany do rozliczenia podatku, wynikającego z realizowanej transakcji (mechanizm reverse charge). Należny VAT jest w tej sytuacji równocześnie podatkiem naliczonym, podlegającym odliczeniu, a zatem zasadniczo nie obciąża on odbiorcy usług. Problem związany z utratą prawa do odliczenia podatku naliczonego po upływie ustawowych terminów, umożliwiających odliczenie może mieć miejsce w przypadku ustalenia przez organy podatkowe zaległości podatkowej w VAT, w momencie, w którym minął już termin do dokonania odliczenia. W konsekwencji podatek należny obciążyłby odbiorcę usług. Praktyka polskich sądów administracyjnych w tym zakresie nie jest jednolita. Niekorzystne dla podatników stanowisko zajął m.in. WSA w Warszawie, który w wyroku z 10 kwietnia 2006 r. (sygn. akt III SA/Wa 3260/05) stwierdził, że wymierzając zobowiązanie podatkowe, organy skarbowe nie są ani uprawnione, ani zobowiązane do uwzględniania we własnym zakresie podatku naliczonego, którego podatnik nie zadeklarował w ramach mechanizmu samonaliczenia. To na podatniku spoczywa bowiem obowiązek wykazania takiego podatku w składanych deklaracjach.
W ostatnim okresie wspomniana linia orzecznictwa uległa jednak zmianie. Dla przykładu wskazać można wyrok NSA z 24 kwietnia 2007 r. (sygn. akt I FSK 582/06), w którym sąd uznał, że dokonując wymiaru podatku, organy skarbowe są obowiązane do uwzględnienia zarówno podatku należnego, jak i naliczonego z tytułu importu usług. W przeciwnym razie prawo do odliczenia podatku byłoby fikcją, a podatnik nie miałby możliwości z niego skorzystać. Prawidłowość takiego stanowiska potwierdza wyrok ETS z 8 maja 2008 r. w sprawie Ecotrade SpA vs. Agenzia delle Entrate- Uffi cio di Genova 3, C-95/07 wydany w analogicznym stanie faktycznym. ETS przypomniał, że w przypadku mechanizmu reverse charge regulacje Dyrektywy nr 2006/112/WE zezwalają państwom członkowskim na wprowadzenie pewnych wymogów w zakresie prawa do odliczenia VAT. ETS podkreślił jednak, że niewypełnienie tych formalności nie może oznaczać dla podatnika utraty prawa do odliczenia podatku naliczonego.