Przepisy dotyczące miejsca opodatkowania usług w Dyrektywie VAT umożliwiają państwom członkowskim wprowadzenie odstępstwa od zasady podstawowej opodatkowania tych usług poprzez implementację kryterium ich faktycznego użytkowania i wykorzystania (use and enjoyment).
Zakres wykorzystywania tej zasady jest coraz szerszy.

Miejsce i świadczenia

Zgodnie z Dyrektywą VAT, państwa członkowskie mają możliwość uznania, iż miejsce świadczenia usługi znajduje się poza Wspólnotą, jeżeli faktyczne wykorzystanie i użytkowanie usługi ma miejsce poza terytorium Wspólnoty, mimo iż na zwykłych zasadach usługa byłaby opodatkowana w kraju UE. Analogicznie państwa członkowskie mogą zdecydować, że miejsce opodatkowania, które normalnie miałoby miejsce poza Wspólnotą, znajduje się na terytorium państwa członkowskiego, jeżeli rzeczywiste użytkowanie i korzystanie z usługi ma miejsce na terytorium tego państwa członkowskiego (zasada ta jest obowiązkowa w przypadku usług telekomunikacyjnych).
Polski ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie zasady faktycznego użytkowania i korzystania, podobnie jak to czynił do tej pory, jedynie w odniesieniu do usług telekomunikacyjnych, nadawczych radiowych i telewizyjnych. Zgodnie z ustawą zmieniającą ustawę o VAT, świadczenie tych usług na rzecz podmiotów unijnych niebędących podatnikami przez podatnika spoza Wspólnoty, w przypadku gdy faktyczne użytkowanie i wykorzystanie ma miejsce na terytorium państwa członkowskiego, w którym podmiot będący usługobiorcą ma siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu, należy uznać za opodatkowane na terytorium tego państwa członkowskiego.



Opcje do wykorzystania

Stopień zastosowania opcji use and enjoyment w obrębie Wspólnoty będzie jednak bardzo zróżnicowany. Istnieją państwa unijne, które skorzystają z przedmiotowej opcji w dużo szerszym zakresie niż Polska. Może to przykładowo oznaczać, że w przypadku świadczenia przez polskiego podatnika usług na rzecz podmiotu spoza UE miejscem ich opodatkowania nie będzie kraj siedziby usługobiorcy, ale inny kraj wspólnotowy, jeżeli miejscem ich faktycznego wykorzystania będzie ten kraj. A to z kolei dla polskiego podatnika oznacza określone obowiązki natury administracyjnej, w szczególności raportowania takich transakcji w Informacji Podsumowującej.
Faktyczne użytkowanie
Warto wskazać, iż oprócz różnego stopnia wprowadzenia kryterium faktycznego użytkowania usług w państwa członkowskich, sprawę komplikuje brak jakiejkolwiek definicji w Dyrektywie VAT tego pojęcia. W przypadku usług niematerialnych mnogość interpretacji „faktycznego użytkowania” może być niemalże nieograniczona, utrudniając istotnie określenie miejsca opodatkowania usługi.
Połączenie tych dwóch rzeczy powoduje, że przepisy mające na celu zwiększenie pewności mogą w sposób oczywisty nie spełnić stawianych im celów.
WAŻNE PRZEPISY
● Ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.
● Dyrektywa Rady 2008/8/WE z 12 lutego 2008 r. zmieniająca Dyrektywę 2006/112/WE w odniesieniu do miejsca świadczenia usług (Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L44/11)
● Dyrektywa Rady 2008/8/WE z 12 lutego 2008 r. określająca szczegółowe zasady zwrotu podatku od wartości dodanej, przewidzianego w Dyrektywie 2006/112/WE, podatnikom niemającym siedziby w państwie członkowskim zwrotu, lecz mającym siedzibę w innym państwie członkowskim (Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L44/23)