Podatnicy osiągający przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej oraz z działów specjalnych produkcji rolnej mogą wybrać za podstawę ustalania zobowiązania podatkowego art. 27 lub art. 30c ustawy o PIT. W pierwszym przypadku płacą podatek na podstawie skali tabeli podatkowej, według stawek 18 i 32 proc. W drugim – podatek w stałej wysokości 19 proc.
PODATKI
Niezależnie od sposobu płacenia podatku dochodowego osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą muszą założyć i prowadzić księgę przychodów i rozchodów oraz ewentualnie dodatkową dokumentację. W przypadku spółki cywilnej osób fizycznych lub spółki jawnej osób fizycznych księga jest prowadzona dla spółki.
Zasady, według których należy postępować w tym zakresie, są dla obu grup podatników – wyliczających podatek z tabeli lub płacących go w stałej wysokości 19 proc. – identyczne. Różnice pojawiają się dopiero od momentu po ustaleniu dochodu do opodatkowania.
Księgę przychodów i rozchodów zakładamy z dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej. Gdy księgę zakładamy po raz pierwszy, musimy w ciągu 20 dni od jej założenia zawiadomić o tym kierownika urzędu skarbowego na piśmie.
Jeżeli działalność jest prowadzona w formie spółki cywilnej osób fizycznych, spółki jawnej osób fizycznych lub spółki partnerskiej, zawiadomienie składają wszyscy wspólnicy naczelnikowi urzędu skarbowego właściwemu według miejsca zamieszkania każdego z nich.
Szczegółowe zasady prowadzenia księgi przychodów i rozchodów – w tym dokonywania w niej wpisów oraz ustalania dochodu do opodatkowania – zawarte są w rozporządzeniu ministra finansów z 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz.U. z 2003 r. nr 152, poz. 1475 z późn. zm.), z którym trzeba się bardzo dokładnie zapoznać.

Rozliczenie według skali

W takim przypadku podatnik nie musi zawiadamiać kierownika urzędu skarbowego, że wybrał taki sposób płacenia podatku. Ponieważ jednak będzie opodatkowany na zasadach ogólnych (czyli na podstawie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych), to przepisy tej ustawy obligują go do założenia księgi przychodów i rozchodów. Zakładając po raz pierwszy księgę przychodów, podatnik musi o tym powiadomić kierownika urzędu skarbowego.
Przedsiębiorca będzie płacił podatek (a w trakcie roku podatkowego – zaliczki na ten podatek) od uzyskanego przychodu, pomniejszonego o koszty jego uzyskania. W przypadku uzyskiwania dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej, który podlega opodatkowaniu na podstawie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, opodatkowaniu podlega bowiem sam czysty dochód.
Dochodem z działalności gospodarczej stanowiącym podstawę obliczenia zaliczki u podatników prowadzących podatkowe księgi przychodów i rozchodów jest różnica pomiędzy wynikającym z tych ksiąg przychodem i kosztami jego uzyskania. Jeżeli jednak podatnik na koniec miesiąca sporządza remanent towarów, surowców i materiałów pomocniczych lub naczelnik urzędu skarbowego zarządzi sporządzenie takiego remanentu, dochód ustala się z uwzględnieniem dochodu z remanentu.
Dochodem z działalności gospodarczej stanowiącym podstawę obliczenia zaliczki u podatników prowadzących podatkowe księgi przychodów i rozchodów jest różnica pomiędzy wynikającym z tych ksiąg przychodem i kosztami jego uzyskania. Jeżeli jednak podatnik na koniec miesiąca sporządza remanent towarów, surowców i materiałów pomocniczych lub naczelnik urzędu skarbowego zarządzi sporządzenie takiego remanentu, dochód ustala się z uwzględnieniem tego remanentu.



Dochód z działalności gospodarczej

U podatników osiągających dochody z działalności gospodarczej i prowadzących księgi przychodów i rozchodów dochodem z działalności jest różnica pomiędzy przychodem a kosztami uzyskania powiększona o różnicę pomiędzy wartością remanentu końcowego i początkowego towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, wyrobów gotowych, braków i odpadków – jeżeli wartość remanentu końcowego jest wyższa niż wartość remanentu początkowego. A gdy wartość remanentu początkowego jest wyższa – pomniejszona o różnicę pomiędzy wartością remanentu początkowego i końcowego.
Dochodem z odpłatnego zbycia składników majątku wykorzystywanych na potrzeby działalności gospodarczej jest przychód z odpłatnego zbycia składników majątku, wydatek na zakup których podatnik w całości wliczył w koszty. A w innych przypadkach dochodem lub stratą jest różnica między przychodem z odpłatnego zbycia a wartością początkową wykazaną w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, powiększona o sumę odpisów amortyzacyjnych dokonanych od tych środków i wartości.
Natomiast w przypadku stosowania amortyzacji metodą uproszczoną jest to różnica między przychodem z odpłatnego zbycia a wartością wynikającą z dokumentu stwierdzającego nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu użytkowego lub udziału w takim prawie, którego wartość początkową dla celów dokonywania odpisów amortyzacyjnych ustalono przyjmując w każdym roku podatkowym wartość stanowiącą iloczyn metrów kwadratowych używanej przez właściciela powierzchni użytkowej tego budynku lub lokalu i kwoty 988 zł, przy czym za powierzchnię użytkową uważa się powierzchnię przyjętą dla celów podatku od nieruchomości, powiększona o sumę odpisów amortyzacyjnych, dokonanych od tego prawa lub udziału w takim prawie.
Tak więc kwota otrzymana od kontrahentów, na podstawie wystawionych rachunków lub faktur oraz sprzedaży nieudokumentowanej fakturami lub rachunkami, jest przychodem.
Wszystkie wydatki, które w tym celu przedsiębiorca poniesie: zakup towarów i materiałów, koszty utrzymania biura, samochodu, ewentualnego zatrudniania pracowników itd. (szczegółowe zasady rozliczania kosztów dalej), określamy mianem kosztów uzyskania przychodu.
Sam dochód więc to przychód pomniejszony o koszty. Dopiero dochód stanowi podstawę obliczenia podatku. Nim jednak przedsiębiorca podatek ten wyliczy, uprzednio pomniejszy ten dochód – wypełniając odpowiednią deklarację podatkową – o różne odpisy z tytułu odliczeń (np. składek na ubezpieczenie społeczne) oraz ulg podatkowych (np. darowizn), o czym szczegółowo dalej.
Po ustaleniu dochodu podatnik zapłaci podatek, który zostanie wyliczony z tabeli podatkowej. Znajduje się ona w art. 27 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
W efekcie wyliczeń z tabeli rzeczywista stopa podatkowa – a więc wysokość podatku, który trzeba zapłacić w stosunku do dochodu, który trzeba opodatkować – zawsze jest ułamkiem, często niższym od 18 proc. i nigdy nieosiągającym pełnych 32 proc. Niezależnie bowiem od wysokości dochodu, zawsze jego kawałek jest zwolniony z podatku, kawałek otaksowany stawką 18 proc. i dopiero reszta stawką 32 proc.
Mylne jest więc (choć niestety dość częste) przekonanie, że przekroczenie określonej granicy dochodu powoduje, że podatnik od całości dochodu musi zapłacić podatek 32 proc.
W analogiczny sposób wyliczają podatek dochodowy osoby, które zdecydują się na prowadzenie działalności gospodarczej w formie spółki cywilnej (lub innej osobowej). Z tym że podstawą opodatkowania (dochodem do opodatkowania) w ich przypadku jest część dochodu uzyskanego przez spółkę, odpowiadająca udziałowi tej osoby w spółce.
Praktycznie przedstawia się to tak, że dla wszystkich podatników działających w formie spółki prowadzona jest jednak księga przychodów i rozchodów. Na podstawie dokonanych w niej zapisów dotyczących przychodów i kosztów dla każdego wspólnika wyliczana jest odpowiadająca jego udziałowi część przychodu, kosztów jego uzyskania, a w konsekwencji także dochodu. Każdy też ze wspólników jako odrębny podatnik ewentualnie pomniejsza ów dochód o przysługujące mu odliczenia lub ulgi.
WYLICZANIE PODATKU WEDŁUG SKALI
Gdy podatek od dochodu wyliczany jest według skali podatkowej, otaksowany jest w następujący sposób:
● do kwoty 3091 zł zwolniony jest w całości z podatku – w tabeli odpowiada temu kwota 556,02 zł,
● kwota od 3091 zł do 85 528 zł objęta jest stawką podatku 18 proc. – z tabeli liczy się podatek w wysokości 18 proc. podstawy wymiaru, po czym odejmuje 556,02 zł,
● kwota od 85 528 zł objęta jest stawką podatku 32 proc. – z tabeli liczy się podatek w ten sposób, że najpierw wylicza się 32 proc. nadwyżki ponad kwotę 85 528 zł, a potem dodaje się do niej 14 839,02 zł 02 gr (jest to podatek wyliczony przedstawionym wyżej sposobem od dochodu w wysokości 85 528 zł, oczywiście z uwzględnieniem kwoty wolnej od podatku).



JAK TO ZROBIĆ...
PROBLEM:
Przedsiębiorca rozpoczyna prowadzenie działalności gospodarczej. Nie może skorzystać z karty podatkowej ani z ryczałtu. Chce wybrać optymalną formę płacenia podatku od dochodu z działalności gospodarczej ustalanego na podstawie księgi przychodów i rozchodów.
ROZWIĄZANIE:
Podatnik powinien najpierw dokonać kalkulacji, czy będzie dla niego opłacalny podatek w stałej wysokości 19 proc. Gdy będzie opłacalny, musi pamiętać o tym, że dochody osiągnięte przez podatników z pozarolniczej działalności gospodarczej są, co do zasady, opodatkowane na podstawie art. 27 ustawy o PIT – czyli według skali tabeli podatkowej. Dopiero gdy podatnik złoży właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego oświadczenie o wyborze opodatkowania na podstawie art. 30c, czyli w formie podatku w stałej wysokości 19 proc., będzie mógł w tej formie rozliczać dochód.

Podatek po zsumowaniu dochodów

Rozliczając podatek z działalności gospodarczej na podstawie tabeli podatkowej, trzeba jednak pamiętać, że dochód ten jest rozliczany razem z innymi ewentualnymi dochodami uzyskanymi w danym roku podatkowym, a podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych: z umowy o pracę, emerytury, renty, najmu (w tym przypadku, jeśli podatnik nie korzysta z ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych), umowy zlecenia lub o dzieło itd. Choć w trakcie roku zaliczki na podatek ustala się wyłącznie od działalności gospodarczej (a w przypadku dochodu z innego źródła, na odrębnych zasadach, np. od wynagrodzenia pobiera je pracodawca płatnik), to w rozliczeniu rocznym, którym jest PIT-36, trzeba zawsze je wszystkie zsumować i podatek wyliczyć (z tabeli) od całości.
Natomiast przywilejem osób korzystających z opodatkowania dochodu z działalności gospodarczej na podstawie tabeli podatkowej jest możliwość skorzystania z preferencyjnego sposobu ustalania podatku za rok podatkowy: rozliczenia małżonków lub osób samotnie wychowujących dzieci. Zagadnienie to omawiam w tym miejscu, ponieważ przedsiębiorcy, którzy wybiorą opodatkowanie na podstawie art. 30c ustawy (w formie podatku w stałej wysokości 19 proc.), automatycznie prawa do takich rozliczeń zostają pozbawieni.



Korzystanie z podatku liniowego

Do momentu ustalenia podstawy opodatkowania podatek w stałej wysokości 19 proc. ustalamy dokładnie tak samo, jak w przypadku, gdy podatek wyliczany jest z tabeli.
Przy tej metodzie opodatkowania nie ma więc kwoty wolnej od podatku! Mało tego, wybór tej formy opodatkowania jest równoznaczny z pozbawieniem prawa do rocznego rozliczenia podatku na zasadach preferencyjnych – małżonków lub osoby samotnie wychowującej dzieci. Ponadto od dochodu opodatkowanego w tej formie oraz podatku 19-proc. nie można dokonywać odliczeń z tytułu ulg. Odjąć można jedynie obowiązkowe składki na ubezpieczenie społeczne i ewentualną stratę z lat poprzednich – od dochodu oraz składkę na obowiązkowe ubezpieczenia zdrowotne – od podatku.
Jeśli jednak zdarzy się, że przedsiębiorca w danym roku podatkowym uzyskuje także inne dochody podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, to wówczas dochodów tych nie dolicza do opodatkowania podatkiem liniowym. I odwrotnie, rozliczając te inne dochody, nie uwzględnia w rozliczeniu dochodu opodatkowanego podatkiem 19-proc.
UWAGA Bez deklaracji
Od 1 stycznia 2007 r. zarówno osoby opłacające zaliczki na podatek co miesiąc według zasad standardowych, jak rozliczające się kwartalnie lub wybierające system zaliczek uproszczonych, nie muszą składać deklaracji miesięcznych (np. PIT-5 czy PIT-5L) ani żadnych innych, poza zeznaniem rocznym
Jeśli podatnik ma prawo do skorzystania z opodatkowania działalności gospodarczej na podstawie art. 30c, czyli w formie podatku w stałej wysokości 19 proc., i zdecyduje się z tego prawa skorzystać, jest zobowiązany do złożenia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego, do 20 stycznia roku podatkowego, pisemnego oświadczenia o wyborze tego sposobu opodatkowania.
Zgodnie bowiem z art. 9a ustawy, dochody osiągnięte przez podatników z pozarolniczej działalności gospodarczej są, co do zasady, opodatkowane na podstawie art. 27, dopiero gdy podatnicy złożą właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego pisemny wniosek lub oświadczenie o zastosowaniu form opodatkowania określonych w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym, albo o tym, że zdecydowali się wybrać sposób opodatkowania dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej na zasadach określonych w art. 30c.
Jak już o tym była mowa wcześniej, wyboru sposobu opodatkowania nie mogą dokonać podatnicy rozpoczynający działalność samodzielnie lub w formie spółki niemającej osobowości prawnej, jeżeli podatnik lub co najmniej jeden ze wspólników przed rozpoczęciem działalności w roku podatkowym lub w roku poprzedzającym rok podatkowy wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres działalności podatnika lub spółki. Jednak jeżeli podatnicy tacy nie zamierzają wykonywać działalności na rzecz byłych lub obecnych pracodawców, mogą dokonać wyboru podatku liniowego.
Wybór sposobu opodatkowania dokonany w powyższym oświadczeniu dotyczy również lat następnych, chyba że podatnik, w terminie do 20 stycznia roku podatkowego, zawiadomi w formie pisemnej właściwego naczelnika urzędu skarbowego o rezygnacji z tego sposobu opodatkowania lub złoży w tym terminie pisemny wniosek lub oświadczenie o zastosowaniu form opodatkowania określonych w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym.
Jeżeli podatnik prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą samodzielnie albo w formie spółki lub spółek niemających osobowości prawnej, wybór sposobu opodatkowania dotyczy wszystkich form prowadzenia tej działalności, do których mają zastosowanie przepisy ustawy.
Podatnicy, którzy zdecydują się na wybór art. 30c jako podstawy do rozliczeń podatku z pozarolniczej działalności gospodarczej, związani są podobnymi zasadami rozliczeń z fiskusem (sposoby płacenia zaliczek, termin rozliczenia rocznego) jak osoby rozliczające działalność gospodarczą z tabeli podatkowej. Z tym że zaliczkę płacą już od pierwszego miesiąca, w którym uzyskali dochód (nawet gdy wyniósł on 1 zł). Natomiast zeznanie roczne składają na druku PIT-36L.
JAK TO ZROBIĆ...
PROBLEM:
Podatnik rozpoczyna działalność i chce skorzystać z podatku w stałej wysokości 19 proc.
ROZWIĄZANIE:
Jeśli podatnik rozpoczyna działalność (chce skorzystać z podatku w stałej wysokości 19 proc.) od nowego roku, w terminie do 20 stycznia składa naczelnikowi urzędu skarbowego, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania, pisemne oświadczenie o wyborze tego sposobu opodatkowania. A jeżeli podatnik rozpoczyna prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej w trakcie roku podatkowego – do dnia poprzedzającego dzień rozpoczęcia tej działalności, nie później jednak niż w dniu uzyskania pierwszego przychodu. Musimy jednak pamiętać, że z podatku liniowego od działalności gospodarczej nie może korzystać podatnik, który uzyska z działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie lub z tytułu prawa do udziału w zysku spółki niemającej osobowości prawnej przychody ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, odpowiadających czynnościom, które podatnik lub co najmniej jeden ze wspólników wykonywał w roku poprzedzającym rok podatkowy, albo wykonywał lub wykonuje w roku podatkowym w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy.
Następnie podatnik zakłada księgę przychodów. Na jej podstawie ustala dochód i od niego wylicza 19 proc. podatku, płacąc go w formie zaliczek – według jednego z trzech możliwych sposobów – na konto urzędu skarbowego. Po upływie roku podatnik, w terminie do 30 kwietnia, składa roczne zeznanie PIT-36L.



Wybór podatku liniowego

Wyboru sposobu opodatkowania: podatek liniowy 19 proc. czy ustalany według skali, nie mogą dokonać podatnicy rozpoczynający działalność samodzielnie lub w formie spółki niemającej osobowości prawnej, jeżeli podatnik lub co najmniej jeden ze wspólników przed rozpoczęciem działalności w roku podatkowym lub w roku poprzedzającym rok podatkowy wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres działalności podatnika lub spółki. Jednak jeżeli podatnicy tacy nie zamierzają wykonywać działalności na rzecz byłych lub obecnych pracodawców, mogą dokonać wyboru podatku liniowego.
Tylko na pierwszy rzut oka podatek w stałej wysokości 19 proc. jest rozwiązaniem korzystnym.
Począwszy od 2009 r., gdy niższy próg skali podatkowej wynosi 18 proc., podatek liniowy od działalności gospodarczej korzystny jest dla osób, które uzyskują dochody miesięczne rzędu kilkunastu tysięcy złotych. Dotyczy to jednak wyłącznie dochodów z działalności gospodarczej opodatkowanej na zasadach ogólnych. Gdy jednak w grę wchodzą inne dodatkowe dochody, te graniczne kwoty mogą kształtować się zgoła odmiennie. I choć przeprowadzono wiele analiz opłacalności, uwzględniających najrozmaitsze okoliczności, to nie sposób wyczerpać wszystkich możliwości.
Przy prowadzeniu obliczeń, które mają być podstawą do wyboru art. 27 albo art. 30c jako podstawy do opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej w 2009 r. i w latach następnych, trzeba mieć na względzie fakt, że wybór podatku 19-proc. jest równoznaczny z rezygnacją z prawa do pomniejszania dochodu do opodatkowania o ulgi i odliczenia inne niż obowiązkowe składki na ubezpieczenia społeczne i ewentualną stratę, a podatku o inne odliczenia niż składka na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne, np. z tytułu praw nabytych do ulgi budowlanej, remontowej czy odsetkowej albo z ulgi na rehabilitację.
Oczywiście, jeśli nawet podatnik prowadzący działalność gospodarczą zdecyduje się na rozliczenia na podstawie art. 30c i ma prawo do takich odliczeń, wcale nie musi to oznaczać, że źle wybierze. Po pierwsze, ewentualne zyski z 19-proc. liniowego podatku zamiast podatku wyliczanego według skali mogą być na tyle wysokie, że zniwelują stratę wynikającą z braku możliwości skorzystania z takich odliczeń.
Po drugie, jeśli małżonek podatnika płaci podatek na podstawie art. 27 – czy to z własnej działalności gospodarczej, czy z tytułu jakichkolwiek innych dochodów podlegających opodatkowaniu na podstawie skali podatkowej, owe ulgi może w całości odliczyć właśnie ten drugi podatnik. Te bowiem ulgi i odliczenia, z których można korzystać na zasadzie praw nabytych, mają bowiem praktycznie w całości charakter ulg małżeńskich, co oznacza, że są odliczalne, nawet w całości, od dochodu lub podatku tylko jednego małżonka.
Dlatego każdy przedsiębiorca przed podjęciem ostatecznej decyzji w sprawie wyboru podstawy opodatkowania dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej musi sam dokonać analizy swojej sytuacji.
PRZYKŁAD: Podatek liniowy wyższy niż według skali
Podatnik prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą opodatkowaną na zasadach ogólnych. Szacuje, że w 2009 r. dochód do opodatkowania (przychód minus koszty uzyskania) wyniesie nie więcej niż 20 tys. zł. Jeśli zdecyduje się na rozliczanie z fiskusem na podstawie art. 30c, zapłaci roczny podatek w wysokości 3800 zł. Gdy pozostanie przy skali podatkowej, podatek wyniesie tylko 3243,98 zł.
PRZYKŁAD: Podatnik uzyska dochód z działalności i z pracy
Podatnik uzyska w 2009 r. dochód w wysokości 30 tys. zł z działalności gospodarczej i dochód w wysokości 70 tys. zł z tytułu umowy o pracę. Jeśli zdecyduje się na opodatkowanie dochodu z działalności gospodarczej na podstawie art. 27, oba dochody uwzględni w jednym rocznym rozliczeniu podatku za 2009 r., wyliczając ten podatek według skali podatkowej. Wyniesie on 19 470,06 zł. Gdy wybierze art. 30c za podstawę rozliczania podatku dla działalności gospodarczej, za 2009 r. złoży dwa zeznania podatkowe. Zapłaci 5700 zł z tytułu działalności gospodarczej i 12 044 zł podatku od dochodów z pracy. Razem 17 744 zł, a więc o 1726,06 zł mniej niż w pierwszym wariancie.
PRZYKŁAD: PIT 19 proc. za cenę utraty prawa do rozliczenia małżeńskiego
Podatnik prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną na zasadach ogólnych. W 2009 r. osiągnie z tego tytułu dochód w wysokości 100 tys. zł. Jeśli wybierze rozliczenie na zasadzie art. 30c, podatek, który zapłaci, wyniesie 19 tys. zł. Oczywiście, gdyby dochód ten opodatkował według skali podatkowej, podatek byłby wyższy i wyniósłby 19 470,06 zł. Jeśli jednak podatnik ma małżonka, który nie uzyskuje dochodu i rezygnując z podatku 19-proc. zdecydowałby się na wspólne z małżonkiem rozliczenie na podstawie tabeli podatkowej, to wówczas podatek wyniósłby tylko 16 887,96 zł.



Zaliczki na podatek

Podatnicy osiągający dochody z pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej na podstawie księgi przychodów i rozchodów są obowiązani bez wezwania wpłacać w ciągu roku podatkowego zaliczki na podatek dochodowy. Od początku 2007 r. nie muszą przy tym składać żadnych deklaracji ani zeznań – poza zeznaniem rocznym.
Dochodem z działalności gospodarczej stanowiącym podstawę obliczenia zaliczki u podatników prowadzących podatkowe księgi przychodów i rozchodów jest różnica pomiędzy wynikającym z tych ksiąg przychodem i kosztami jego uzyskania. Jeżeli jednak podatnik na koniec miesiąca sporządza remanent towarów, surowców i materiałów pomocniczych lub naczelnik urzędu skarbowego zarządzi sporządzenie takiego remanentu, dochód ustala się z uwzględnieniem remanentu.
Podatnicy są obowiązani wpłacać zaliczki miesięczne. U osób niekorzystających z podatku w stałej wysokości 19 proc. wysokość zaliczek za miesiące do listopada roku podatkowego ustala się w następujący sposób:
● obowiązek wpłacania zaliczki powstaje, poczynając od miesiąca, w którym dochody te przekroczyły kwotę powodującą obowiązek zapłacenia podatku (czyli kwotę wolną w wysokości 3091 zł),
● zaliczkę za ten miesiąc stanowi podatek obliczony od tego dochodu,
● zaliczkę za dalsze miesiące ustala się w wysokości różnicy pomiędzy podatkiem należnym od dochodu osiągniętego od początku roku a sumą zaliczek za miesiące poprzedzające.
Tak obliczoną zaliczkę zmniejsza się o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne, opłaconej w danym miesiącu zgodnie z przepisami o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.
Zaliczki miesięczne za okres od stycznia do listopada uiszcza się w terminie do dnia 20 każdego miesiąca za miesiąc poprzedni. Zaliczkę za grudzień, w wysokości należnej za listopad, uiszcza się w terminie do 20 grudnia. W terminach płatności zaliczek za miesiące od stycznia do listopada podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym deklaracje według ustalonego wzoru o wysokości dochodu osiągniętego od początku roku.
Natomiast podatnicy, którzy płacą podatek w stałej wysokości 19 proc., zaliczki płacą od miesiąca, w którym uzyskają dochód, niezależnie od jego wysokości.

Zaliczki uproszczone

Podatnicy mogą, bez obowiązku składania deklaracji miesięcznych, wpłacać zaliczki miesięczne w danym roku podatkowym w uproszczonej formie w wysokości 1/12 kwoty obliczonej przy zastosowaniu skali podatkowej obowiązującej w danym roku podatkowym od dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej wykazanego w zeznaniu o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) złożonym w roku podatkowym poprzedzającym dany rok podatkowy albo w roku podatkowym poprzedzającym dany rok podatkowy o dwa lata – jeżeli nie wykazali dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej albo wykazali dochód w wysokości nieprzekraczającej kwoty niepowodującej obowiązku zapłaty podatku wynikającej z pierwszego przedziału skali podatkowej.



Zaliczki kwartalnie

Osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, będące małymi podatnikami, oraz podatnicy rozpoczynający po raz pierwszy prowadzenie działalności gospodarczej mogą wpłacać zaliczki kwartalne na podatek.
U osób płacących podatek według skali tabeli podatkowej wysokość zaliczek za I, II i III kwartał roku podatkowego ustala się według następujących zasad. Obowiązek wpłacania zaliczki powstaje, poczynając od kwartału, w którym dochody te przekroczyły kwotę powodującą obowiązek zapłacenia podatku, czyli kwotę 3091 zł. Zaliczkę za ten kwartał stanowi podatek obliczony od tego dochodu na podstawie skali podatkowej określonej w art. 27 ustawy. Zaliczkę za kolejne kwartały ustala się w wysokości różnicy pomiędzy podatkiem należnym od dochodu osiągniętego od początku roku a sumą zaliczek za kwartały poprzedzające.
Zaliczki kwartalne, za okres od I do III kwartału roku podatkowego podatnicy uiszczają w terminie do dnia 20 każdego miesiąca następującego po kwartale, za który wpłacana jest zaliczka. Zaliczka za ostatni kwartał jest uiszczana w wysokości zaliczki za kwartał poprzedni, w terminie do dnia 20 grudnia.
Natomiast podatnicy, którzy płacą podatek w stałej wysokości 19 proc., zaliczki płacą od kwartału, w którym uzyskają dochód, niezależnie od jego wysokości.

Zeznanie roczne

Podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym zeznanie, według ustalonego wzoru – PIT-36 osoby płacące podatek według skali tabeli podatkowej lub PIT-36L w przypadku korzystających z podatku w stałej wysokości 19 proc., o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym, w terminie do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym. W terminie tym podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym odrębne zeznania według ustalonych wzorów, o wysokości osiągniętego w roku podatkowym dochodu (poniesionej straty) z: kapitałów opodatkowanych na zasadach określonych w art. 30b (PIT-38), z pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej na zasadach określonych w art. 30c (PIT-36L). Ten drugi przypadek dotyczy sytuacji, w której podatnik osiąga dochody opodatkowane z tabeli z innego tytułu niż pozarolnicza działalność gospodarcza, a przy opodatkowaniu pozarolniczej działalności gospodarczej korzysta z podatku w stałej wysokości 19 proc.
W przeciwieństwie natomiast do rocznego rozliczenia pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej podatkiem w stałej wysokości 19 proc. (na podstawie art. 30c) w rocznym rozliczeniu opartym na tabeli podatkowej, w PIT-36 trzeba uwzględnić wszystkie dochody opodatkowane na zasadach ogólnych: z pracy, emerytur i rent, działalności wykonywanej osobiście, cywilnych umów zlecenia i o dzieło, najmu – gdy podatnik nie korzysta z ryczałtu.
Wszystkie te dochody wykazuje się w tabeli dochodowej i sumuje, podobnie jak ewentualne koszty uzyskania przychodu i zaliczki potrącone przez płatników lub zapłacone przez podatnika.
Także w ramach PIT-36, gdy podatnik otrzyma zwrot uprzednio zapłaconych i odliczonych składek na ubezpieczenie zdrowotne albo odliczonej darowizny, w rocznym zeznaniu podatkowym, składanym za rok podatkowy, w którym wystąpiły te okoliczności, podatnik jest obowiązany doliczyć do dochodu lub podatku obliczonego zgodnie z art. 27 kwoty uprzednio odliczone.
W terminie do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym podatnicy są obowiązani wpłacić: różnicę między podatkiem należnym od dochodu wynikającego z zeznania rocznego PIT-36 lub PIT-36L a sumą należnych za dany rok zaliczek, w tym również sumą zaliczek pobranych przez płatników.
Podatnicy prowadzący księgi rachunkowe (handlowe) dołączają do zeznania sprawozdanie finansowe.

Podstawa prawna
● Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 ze zm.).
● Ustawa z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz.U. nr 94, poz. 1037 ze zm.).
● Ustawa z 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 168, poz. 1186 ze zm.).
● Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.).
● Ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 11, poz. 74 ze zm.).
● Ustawa z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.).
● Rozporządzenie ministra finansów z 18 grudnia 1998 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U. nr 161, poz. 1078 z późn. zm.).
● Rozporządzenie ministra finansów z 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz.U. z 2003 r. nr 152, poz. 1475 ze zm.).