W październiku otrzymaliśmy fakturę zakupową za usługi wykonane z listopada. Jak ją poprawnie zaksięgować? Od razu w październiku na zobowiązania, czy poprzez konto rozliczeniowe z zespołu 3, a potem w listopadzie przeksięgować na zobowiązania za pomocą dowodu księgowego PK. Księgując do października, VAT wprowadzamy do przeniesienia na listopad?

GRZEGORZ LEWIŃSKI
dział audytu, Grupa Gumułka Audyt
W opisanej sytuacji, gdy usługę wykonano i odebrano, ale brak jest jeszcze faktury, która wpłynie do jednostki w następnym miesiącu, mamy do czynienia z dostawą niefakturowaną. Rozwiązaniem ewidencyjnym stosowanym w takiej sytuacji jest konto „Rozliczenie zakupu usług”. Ewidencja księgowa na tym koncie dzielona jest na dwa momenty: rzeczowy związany z fizycznym wykonaniem usługi oraz prawnofinansowy związany z otrzymaniem i zaakceptowaniem faktury. Wspomniane momenty czasowe mogą wystąpić jednocześnie lub też w innych okresach sprawozdawczych. Dzięki użyciu konta „Rozliczenie zakupu usług” możliwe jest rozdzielenie ewidencyjne wymienionych momentów. Dzięki niezależnemu od siebie księgowaniu wartości zrealizowanych usług i zobowiązań wobec dostawcy możliwa jest konfrontacja dostawy z fakturą, ujęcie rezultatów kontroli ilościowo-jakościowej oraz przeprowadzenie ewentualnej korekty zobowiązań wobec dostawcy.
Odebranie wykonanej (niezafakturowanej) usługi powinno być potwierdzone dowodem pod datą jej wykonania - może być to np. protokół odbioru. Dowód taki potwierdza wykonanie niezafakturowanej usługi i jest podstawą do wystawienia polecenia księgowania dokumentującego ujęcie w księgach rachunkowych. Faktura natomiast potwierdza dokonanie sprzedaży wykonanej usługi i w księgach odbiorcy stanowi podstawę rozliczenia zakupionej usługi. Otrzymanie faktury jest momentem powstania zobowiązania z tytułu dostaw i usług oraz rodzi skutki podatkowe (VAT i podatki dochodowe).
Zapisy księgowe związane z rozliczeniem zakupu usług w momencie odebrania usługi (w przykładzie październik) na podstawie dowodu PK są następujące: strona Wn konta 40 „Koszty według rodzajów” i/lub konta zespołu 5 (w przypadku usług obciążających koszty); (wartość netto), strona Ma konta 30 „Rozliczenie zakupu” (wartość netto).
Zapisy księgowe związane z rozliczeniem zakupu usług w momencie otrzymania faktury (w przykładzie listopad) są następujące: strona Wn konta 30 „Rozliczenie zakupu” (wartość brutto), strona Ma konta 21 „Rozrachunki z dostawcami” (wartość brutto), strona Wn konta 22 „VAT naliczony i jego rozliczenie” (VAT naliczony), strona Ma konta 30 „Rozliczenie zakupu” (VAT naliczony).
Na koniec okresu konto „Rozliczenie zakupu usług” może wykazywać saldo kredytowe, które oznacza wykonane roboty i usługi obce nie zafakturowane do końca okresu. Do bilansu wchodzi ono do pozycji pasywów „Zobowiązania z tytułu dostaw i usług”. Konto „Rozliczenie zakupu usług” nie powinno wykazywać salda debetowego. Oznaczałoby to, po pierwsze, wcześniejsze niż moment odbioru usługi księgowanie faktury (co jest nieprawidłowością) oraz po drugie zawyżoną wartość faktury w porównaniu z wartością wykonanej usługi.
Zaprezentowany powyżej sposób ewidencji zakupu usług świadczonych przez inne podmioty gospodarcze może być stosowany na bieżąco bądź tylko w przypadku wystąpienia wykonanych, a nie zafakturowanych do końca miesiąca usług obcych. Wybór zastosowanego rozwiązania przez jednostkę powinien być zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o rachunkowości opisany w jej polityce rachunkowości.
(AP)
PODSTAWA PRAWNA
Art. 10 ust. 1 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 z późn. zm.).