W przypadku podatników rozpoczynających działalność polegającą na dokonywaniu wewnątrzwspólnotowych dostaw i nabyć towarów termin zwrotu różnicy VAT naliczonego wydłuża się z 60 do 180 dni. Przepisu tego nie stosuje się, jeżeli podatnik złoży w urzędzie skarbowym kaucję gwarancyjną w wysokości 250 tys. zł. Czy polskie przepisy są zgodne z prawem UE?
Regulacje te zawarte w art. 97 ust. 5 i 7 ustawy o VAT są sprzeczne z podstawową zasadą systemu VAT, którą jest prawo podatników do odliczenia bądź uzyskania zwrotu podatku naliczonego. Prawo to stanowi integralną część mechanizmu VAT i nie może być ograniczane. W przypadku gdy w danym okresie rozliczeniowym kwota podatku podlegającego odliczeniu przewyższa kwotę VAT należnego, podatnik uprawniony jest do uzyskania zwrotu podatku w terminie 60 dni. Istotne przedłużenie tego terminu w stosunku do nowych podatników podważa zasadę neutralności VAT. Tak długi termin zwrotu wydaje się tym bardziej niepotrzebny, że w każdym przypadku organ podatkowy może sprawdzić w szerszym zakresie zgodność z prawem zwrotu VAT i w tym celu przedłużyć 60-dniowy termin. Analizowane regulacje stanowią dodatkowo przejaw dyskryminacji pewnej kategorii podatników, a wymagana kaucja w wysokości 250 tys. zł jest stanowczo za wysoka dla podmiotów, które dopiero rozpoczynają działalność.
Pogląd ten, choć powszechny w doktrynie, nie był podzielany przez organy podatkowe. W tej sytuacji podatnikom pozostawało powoływanie się na sprzeczność polskiej ustawy z regulacjami wspólnotowymi. Sprzeczność taką potwierdza wydany niedawno wyrok ETS z 10 lipca 2008 r. w sprawie C 25/07 Alicja Sosnowska przeciwko Dyrektorowi Izby Skarbowej we Wrocławiu, Ośrodek Zamiejscowy w Wałbrzychu. ETS orzekł, iż art. 18 ust. 4 Szóstej Dyrektywy Rady 77/388/EWG z 17 maja 1977 r. oraz zasada proporcjonalności sprzeciwiają się polskim regulacjom. W ocenie ETS nie można ich także uznać za środki specjalne służące zapobieganiu niektórym rodzajom oszustw podatkowych lub unikaniu opodatkowania w rozumieniu art. 27 ust. 1 VI Dyrektywy.
Wyrok ten ma kardynalne znaczenie dla podatników rozpoczynających działalność, w ramach której zamierzają dokonywać wspólnotowych dostaw bądź nabyć towarów. W związku z faktem, iż ETS potwierdził sprzeczność polskich regulacji z prawem wspólnotowym, powinny one zostać zmienione. Obecnie proponowane nowelizacje przepisów w tym zakresie w mojej opinii nie realizują w pełni zaleceń wynikających z cytowanego wyroku ETS. W takiej sytuacji będzie on stanowić istotny argument dla podatników podczas sporów z organami podatkowymi.
ANDRZEJ DĘBIEC
partner, Kancelaria Lovells