Czy odszkodowanie zasądzone przez sąd za niesłuszne rozwiązanie umowy o pracę, a wypłacone przez pracodawcę, stanowi przychód pracownika? Czy pracodawca wypłaconą kwotę odszkodowania może wliczyć w koszty uzyskania przychodów?

MARCIN SIKORA
doradca podatkowy w Kancelarii Sikora i Wspólnicy
Tak
Odszkodowanie będzie kosztem podatkowym, jeżeli jego poniesienie miało lub mogło mieć wpływ na osiągnięcie przychodów albo jeżeli było konieczne do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów.
Jednym ze zwolnień podatkowych wprowadzonych przez ustawodawcę jest zawarte w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy zwolnienie od podatku dochodowego otrzymanych odszkodowań, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw.
Przepis ten dotyczy zatem również odszkodowań przyznanych na podstawie kodeksu pracy. Kwota zasądzona na rzecz czytelnika przez sąd wynika z postanowień art. 56 par. 1 ustawy Kodeks pracy. Przepis ten stanowi, że pracownikowi, z którym rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie, przysługuje roszczenie o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowanie, natomiast o przywróceniu do pracy lub odszkodowaniu orzeka sąd pracy.
Należy jednakże pamiętać, że co do zasady wyłączone spod stosowania powyższego zwolnienia są między innymi odszkodowania wynikające z zawartych umów lub ugód. Zauważyć jednakże przy tym trzeba, że w wyroku o sygnaturze SK 51/06 (opublikowany w Dz.U. nr 226, poz. 1657) Trybunał Konstytucyjny orzekł, że wyłączenie z możliwości stosowania zwolnienia od podatku w przypadku odszkodowań wynikających z zawartych ugód sądowych jest niezgodne z konstytucją.
Biorąc pod uwagę powyższe przepisy, stwierdzić należy, że odszkodowania zasądzone przez sąd pracy na podstawie art. 56 kodeksu pracy w związku z rozwiązaniem przez pracodawcę umowy o pracę z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę są wolne od podatku dochodowego od osób fizycznych, pracodawca nie ma więc obowiązku dokonywania poboru zaliczki na podatek.
W odniesieniu natomiast do możliwości uznania takiego odszkodowania za koszt uzyskania przychodów stwierdzić należy, że przepisy zaliczają do kosztów niemogących stanowić kosztów podatkowych odszkodowania wypłacone na podstawie art. 56 kodeksu pracy.
Odszkodowania te powinny więc być oceniane na gruncie zasad ogólnych, czyli będą kosztami podatkowymi, jeśli ich poniesienie miało lub mogło choćby w pośredni sposób mieć wpływ na osiągnięcie przychodów albo jeżeli było konieczne do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów.
(MGM)
PODSTAWA PRAWNA
Art. 9 ust. 1, art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).