Ustawa o rachunkowości wymaga, podobnie jak MSR, aby jednostka w związku z przejściowymi różnicami między wykazywaną w księgach rachunkowych wartością aktywów i pasywów a ich wartością podatkową oraz stratą możliwą do odliczenia w przyszłości tworzyła rezerwy lub ustalała aktywa z tytułu odroczonego podatku, którego jest podatnikiem. Jakie zasady należy tu zastosować?
dr ANDRÉ HELIN
prezes BDO Numerica
Wykazywana w rachunku zysków i strat kwota podatku odroczonego stanowi różnicę pomiędzy stanem rezerw i aktywów z tytułu podatku odroczonego na koniec i początek okresu sprawozdawczego. MSR 12 i MSSF 3 zajmujące się podatkiem odroczonym i fuzją przedsiębiorstw wymagają tworzenia rezerwy na podatek odroczony w odniesieniu do wszystkich dodatnich różnic przejściowych pomiędzy wartością bilansową a wartością podatkową aktywów i zobowiązań, z wyjątkiem przypadków, gdy rezerwa na podatek odroczony wynika z: wartości firmy, której amortyzacja nie stanowi kosztu uzyskania przychodów; początkowego ujęcia danego składnika aktywów lub pasywów pochodzącego z transakcji, która nie jest połączeniem przedsiębiorstw, oraz w czasie wystąpienia transakcji nie ma wpływu na wynik finansowy brutto ani dochód podlegający opodatkowaniu. W przypadku połączenia przedsiębiorstw tzw. metodą nabycia ujawnione różnice przejściowe, powstałe w toku aktualizacji wyceny aktywów netto do ich wartości godziwej na dzień połączenia, powodują powstanie aktywów i zobowiązań podatkowych z tytułu podatku odroczonego. Ujawnione w ten sposób rezerwy lub aktywa podatkowe pomniejszają drugostronnie różnicę stanowiącą dodatnią lub ujemną wartość firmy. Nie należy natomiast tworzyć aktywów i rezerw z tytułu podatku odroczonego od samej wartości firmy, jeżeli koszty z tytułu amortyzacji wartości firmy nie stanowią kosztów uzyskania przychodów.
W odniesieniu do wszystkich ujemnych różnic przejściowych należy ująć w sprawozdaniu składnik aktywów z tytułu podatku odroczonego do wysokości, do której jest prawdopodobne, że osiągnięty zostanie dochód do opodatkowania, który pozwoli na potrącenie ujemnych różnic przejściowych. Aktywa z tytułu podatku odroczonego i rezerwy na podatek odroczony należy wyceniać z zastosowaniem stawek podatkowych, które według przewidywań będą stosowane, gdy składnik aktywów zostanie zrealizowany lub rezerwa rozwiązana. Aktywa z tytułu podatku odroczonego i rezerwy na podatek odroczony nie powinny być dyskontowane niezależnie od terminu ich zapadalności.