Wspólnicy zlikwidowanej spółki cywilnej mogą występować o zwrot różnicy VAT za okres, kiedy spółka istniała. Dotyczy to również spółek, które zostały zlikwidowane przed 1 grudnia 2008 r.
Nowelizacja ustawy o VAT, która weszła w życie 1 grudnia 2008 r., wprowadziła rozwiązania, dzięki którym wspólnikom zlikwidowanej spółki cywilnej przysługuje prawo do zwrotu różnicy podatku naliczonego nad należnym. Prawo takie wynika z art. 14 ust. 9a – 9j ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 ze zmianami od 1 grudnia 2008 r.) oraz art. 133 par. 2a Ordynacji podatkowej (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.). Zgodnie z art. 14 ust. 9a ustawy o VAT osobom, które były wspólnikami spółek cywilnych, w dniu ich rozwiązania przysługuje prawo zwrotu różnicy podatku wykazanego w deklaracji podatkowej za okres, w którym te spółki były podatnikami zarejestrowanymi, jako podatnicy VAT czynni. A zatem wspólnicy spółek cywilnych zlikwidowanych po 1 grudnia 2008 r., i w których w momencie likwidacji pozostawała kwota VAT do zwrotu, mogą odzyskać podatek. Jak potwierdził ostatnio WSA w Krakowie (sygn. akt I SA/Kr 616/09, nieprawomocny) prawo takie przysługuje także wspólnikom zlikwidowanych spółek w stanie prawnym sprzed 1 grudnia 2008 r.

Zmiana linii orzeczniczej

W wyroku WSA w Krakowie zwrócił uwagę na zmianę linii orzeczniczej Naczelnego Sądu Administracyjnego, który w wyroku z 17 marca 2009 r. (sygn. akt I FSK 148/08) uznał, że pomimo utraty bytu prawnego byli wspólnicy spółki cywilnej mają prawo do zwrotu różnicy podatku naliczonego nad należnym za okres rozliczeniowy, w którym spółka była czynnym podatnikiem VAT. Prawo to – uzasadniał NSA – ze względu na formalną likwidację spółki cywilnej realizowane jest przez byłych wspólników spółki. Wcześniej NSA w wielu wyrokach (np. sygn. akt I FSK 629/07, I FSK 923/07) uznawał, że po likwidacji spółki cywilnej zwrot VAT byłym wspólnikom nie jest możliwy ze względu na brak tożsamości podmiotowej spółki i wspólników, a także brak następstwa prawnego wspólników zlikwidowanej spółki cywilnej uregulowanego w Ordynacji podatkowej.
Zmiana linii orzeczniczej NSA, a w konsekwencji przyznanie prawa do zwrotu różnicy VAT wspólnikom zlikwidowanej spółki cywilnej, wynika z orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego (sygn. akt P 80/08). W marcu tego roku uznał on, że przepisy Ordynacji podatkowej w zakresie, w jakim nie regulują trybu złożenia korekty deklaracji i wniosku o stwierdzenie nadpłaty podatku od towarów i usług przez byłych wspólników rozwiązanej spółki cywilnej będącej podatnikiem tego podatku, są niezgodne z art. 2 w związku z art. 64 ust. 1 konstytucji. Trybunał zwrócił uwagę na niekonsekwencję ustawodawcy, który potrafił stworzyć mechanizmy prawne korzystne dla Skarbu Państwa, pozwalające na wyegzekwowanie należności podatkowych po zlikwidowaniu spółki cywilnej, a nie stworzył mechanizmów, które pozwalałyby na odzyskanie różnicy VAT przez wspólników zlikwidowanej spółki.
W rezultacie wyroku Trybunału NSA oraz wojewódzkie sądy administracyjne zaczęły orzekać na korzyść wspólników spółek zlikwidowanych przed 1 grudnia 2008 r.



Jak odzyskać VAT

WSA w Krakowie w przytoczonym wyroku zwrócił uwagę, że możliwość odzyskania VAT przez wspólników zlikwidowanej przed 1 grudnia 2008 r. spółki cywilnej wynika z tego, że wspólnicy powinni otrzymać status strony postępowania podatkowego. Tylko podatnikom, którzy mają status strony postępowania, przysługuje prawo do złożenia deklaracji VAT i domagania się zwrotu VAT.
Aby otrzymać zwrot podatku, wspólnicy muszą złożyć deklaracje VAT za miesiące, w których powstała różnica podatku naliczonego nad należnym, wykazać kwoty różnicy do zwrotu oraz określić, że należy zwrócić podatek na rachunek bankowy. Jeśli naczelnik urzędu skarbowego odmówiłyby zwrotu VAT ze względu na to, że uznałby, że wspólnicy zlikwidowanej spółki nie są stroną postępowania, należy złożyć zażalenie do dyrektora izby skarbowej na postanowienie naczelnika. Jeśli dyrektor izby utrzyma postanowienie naczelnika US w mocy, należy złożyć skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego, powołując się na przywołane rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego.
3 KROKI
Jak odzyskać VAT po likwidacji spółki cywilnej
1. Złóż deklarację VAT za miesiące, w których istniała różnica podatku naliczonego nad należnym, i określ, że urząd ma zwrócić różnicę na konto bankowe
2. Jeśli naczelnik urzędu skarbowego odmówi przyznania podatnikowi statusu strony postępowania, złóż zażalenie do dyrektora izby skarbowej
3. Jeśli dyrektor izby skarbowej podtrzyma postanowienie naczelnika US, złóż skargę do WSA
Podstawa prawna
● Ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.).