Małżonkowie, którzy przekażą sobie nawzajem darowiznę, nie zapłacą podatku. Aby z tego zwolnienia skorzystać, darowiznę trzeba w ciągu pół roku zgłosić fiskusowi. Ta ulga podatkowa będzie przysługiwała również małżonkom pozostającym w separacji.
ANALIZA
Jeśli mąż przekaże darowiznę żonie lub na odwrót, nie zapłacą oni podatku. Wystarczy, że w ciągu sześciu miesięcy zgłoszą taką darowiznę w urzędzie skarbowym. Sprawa się komplikuje, gdy darowizny chcą dokonać małżonkowie pozostający w separacji i posiadający rozdzielność majątkową.
– Jesteśmy z mężem w separacji. Mamy rozdzielność majątkową. Przed separacją nabyliśmy działkę. Chcę na rzecz męża przekazać swoją połowę, aby wybudował na niej dom dla naszych dzieci. Czy będziemy musieli zapłacić podatek od takiej czynności – pyta nas pani Anna z Warszawy.
W opisanej sytuacji nie zajdzie konieczność zapłaty podatku. Zdaniem ekspertów, a także przedstawicieli organów podatkowych, separacja nie pozbawi małżonków ulgi w podatku od spadków i darowizn.

Ulga podatkowa

Od początku 2007 roku obowiązuje art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 93, poz. 768), zgodnie z którym darowizna dokonana między osobami zaliczanymi do tzw. zerowej grupy podatkowej (małżonek, wstępni, zstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym, macocha) jest zwolniona z podatku.
Małgorzata Brzoza z Izby Skarbowej w Szczecinie tłumaczy, że zgodnie z wolą ustawodawcy przy zaliczaniu nabywców do określonych grup podatkowych ocenia się stosunek osobisty pomiędzy nabywcą prawa własności rzeczy lub praw majątkowych a osobą, od której następuje nabycie; stosunek ten może wynikać z pokrewieństwa, małżeństwa lub powinowactwa.
Z kolei Leszek Dutkiewicz, specjalista BDO, zwraca uwagę, że stosowanie wskazanego zwolnienia w praktyce może rzeczywiście budzić pewne wątpliwości w przypadku małżonków pozostających w separacji.
– Jedną z przesłanek dopuszczających możliwość skorzystania ze zwolnienia jest fakt zawarcia związku małżeńskiego między darczyńcą a obdarowanym. Kwestia dopuszczalności zwolnienia zależy więc od tego, czy w przypadku orzeczenia separacji nadal mamy do czynienia z małżeństwem – wyjaśnia Leszek Dutkiewicz.



Stan separacji

Wyjaśnienia wymaga zatem to, jaki status prawny mają małżonkowie w separacji. Jak tłumaczy nam Małgorzata Brzoza, małżeństwo stanowi związek prawno-rodzinny tworzący równocześnie określoną przez prawo instytucję prawną, obejmującą wszelkie konsekwencje istnienia i funkcjonowania tego związku. Mimo że z art. 614 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wynika, że orzeczenie separacji ma skutki takie jak rozwiązanie małżeństwa przez rozwód, chyba że ustawa stanowi inaczej, to istotę małżeństwa i pojęcie małżonka z ustawy o podatku od spadków i darowizn należy ocenić w całokształcie prawa rodzinnego.
– Orzeczenie przez sąd separacji, pomimo podobieństw do rozwodu, nie powoduje ustania małżeństwa (czyli zakończenia bytu prawnego małżeństwa istniejącego), co w sposób decydujący rozstrzyga sporną kwestię. Zatem sytuacja prawno-podatkowa małżonka w separacji w odniesieniu do zwolnienia przewidzianego w art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn powinna być rozpatrywana tak jak wobec małżonka pozostającego w związku małżeńskim – argumentuje Małgorzata Brzoza.
Leszek Dutkiewicz dodaje, że w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym zawarte są przesłanki ustania małżeństwa. Są to: śmierć jednego z małżonków, unieważnienie małżeństwa, uznanie jednego z małżonków za zmarłego, orzeczenie rozwodu.
– Skoro więc osoby będące w separacji nadal pozostają małżonkami, ma do nich zastosowanie zwolnienie z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn – mówi Leszek Dutkiewicz.



Rozdzielność majątkowa

Taką interpretację potwierdza też Mariusz Domagała, ekspert z kancelarii Grynhoff Woźny Maliński, który tłumaczy, że orzeczenie separacji zasadniczo ma takie skutki jak orzeczenie o rozwodzie. Skutkiem separacji jest m.in. powstanie między małżonkami rozdzielności majątkowej. Nie oznacza to jednak, że separacja jest równoznaczna z rozwiązaniem małżeństwa. Małżonek pozostający w separacji nie może zawrzeć małżeństwa.
– Użycie przez ustawodawcę terminu małżonek w odniesieniu do osoby pozostającej w separacji potwierdza stanowisko, że mimo separacji osoby nadal pozostają w związku małżeńskim. Stanowisko to, choć często niepodzielane przez organy podatkowe, potwierdzone zostało przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 23 kwietnia 2008 r. (sygn. akt II FSK 373/07) – podsumowuje Mariusz Domagała.
Dodaje, że osoby w separacji pozostają małżonkami, a darowizna pomiędzy nimi nadal korzysta ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn.
6 miesięcy mają podatnicy na zgłoszenie darowizny bądź spadku do urzędu skarbowego, aby nie zapłacić podatku