Gdy spółka zamiast spłaty odsetek od zaciągniętej od innej spółki pożyczki wydaje obligacje, wykonuje świadczenie zastępcze. Wywołuje to skutki u dłużnika i wierzyciela.
Wykonanie świadczenia zastępczego w formie wydania obligacji zamiast spłaty odsetek od zaciągniętej pożyczki wymaga zgody wierzyciela, tj. pożyczkodawcy. Po spełnieniu świadczenia zastępczego zobowiązanie wygasa. Określa to art. 453 kodeksu cywilnego (Dz.U. z 1964 r. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).
Zdaniem Przemysława Ruchlickiego, konsultanta podatkowego w Instytucie Studiów Podatkowych, dla celów podatkowych oznacza to, że z chwilą zapłaty odsetek emitent dłużnik rozpoznaje koszt, a wierzyciel rozpoznaje przychód. Ponadto w jego opinii z uwagi na to, że odsetki stanowią przychód podatkowy w momencie otrzymania, co określa art. 12 ustawy o CIT (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 54, poz. 654 z późn. zm.), obligacja, aby spełniała wskazany cel, musi na dzień wydania przedstawiać dla wierzyciela wartość ekonomiczną, a prawo zbycia takich obligacji nie może być wyłączone.
Istotne jest to, że z chwilą wydania papieru wartościowego powstaje także nowy stosunek prawny – zobowiązanie emitenta do wykupu papierów wartościowych po określonej cenie.
– Przy wykupie obligacji emitent pełni funkcję płatnika i jest zobowiązany do przekazania podatnikowi informacji o wysokości pobranego podatku. Jeżeli podatnik jest nierezydentem, informację przesyła się również właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego – dodaje Przemysław Ruchlicki.
Dla określenia wysokości kosztu i przychodu istotne są warunki emisji, tj. dyskonto i termin wykupu.