Nakłady na najęty lokal służący działalności gospodarczej, jako inwestycja w obcym środku trwałym, podlegają amortyzacji. Czy w przypadku zakończenia najmu, gdy wynajmujący nie rekompensuje najemcy poniesionych wydatków, a najemca nie doprowadza lokalu do stanu pierwotnego, niezamortyzowane nakłady mogą zostać zaliczone przez dotychczasowego najemcę do kosztów uzyskania przychodów?
Niezamortyzowana wartość środka trwałego jest kosztem podatkowym w przypadku jego odpłatnego zbycia. Natomiast nie uznaje się za koszty strat w środkach trwałych w części pokrytej sumą odpisów amortyzacyjnych, a także strat powstałych w wyniku likwidacji nie w pełni umorzonych środków trwałych, jeżeli środki te utraciły przydatność gospodarczą na skutek zmiany rodzaju działalności.
W wydawanych interpretacjach organy podatkowe wyjaśniają, że w sytuacji wygaśnięcia czy rozwiązania umowy najmu i przekazania inwestycji właścicielowi dotychczasowy najemca traci prawo do dalszej amortyzacji inwestycji ze względu na zaprzestanie jej używania. Nie następuje likwidacja środka trwałego. Lokal jest jedynie zwracany właścicielowi bez jego fizycznej zmiany, a likwidacja to zużycie lub zniszczenie środka trwałego. Nie może więc być mowy o stracie związanej z likwidacją środka trwałego. Nie dochodzi również do odpłatnego zbycia środka trwałego. Następuje jedynie utrata związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy nakładami poniesionymi na lokal a osiąganymi przychodami. Nie ma więc podstaw, aby niezamortyzowana wartość inwestycji w obcym środku trwałym stanowiła koszt uzyskania przychodu. Takie jest stanowisko fiskusa.
Odmiennie zinterpretował przepisy WSA we Wrocławiu w wyroku z 13 marca 2007 r. (sygn. akt I SA/Wr 53/07), a NSA w wyroku kasacyjnym z 4 listopada 2008 r. (sygn. akt II FSK 1035/07) stanowisko to podtrzymał. W sprawie dotyczącej rezygnacji z najmowanego lokalu ze względów ekonomicznych sądy uznały, że w wyniku wykreślenia inwestycji z ewidencji środków trwałych i zwrotu najmowanego lokalu wynajmującemu dochodzi do likwidacji środka trwałego. Ponieważ likwidacja ta nie jest związana ze zmianą rodzaju działalności prowadzonej przez podatnika, zdaniem sądu, nie ma przeszkód do uznania niezamortyzowanej części nakładów poczynionych w obcym środku trwałym za stratę poniesioną w związku likwidacją. Wyroki te nie zmieniły jednak stanowiska fiskusa. Przedsiębiorcy ponoszą konsekwencje takiej praktyki, co w szczególności, gdy dłuższe użytkowanie lokalu nie jest możliwe z przyczyn leżących poza najemcą, jest trudne do uzasadnienia. W sytuacji zmiennych warunków rynkowych dziesięcioletni okres amortyzacji inwestycji w obcym lokalu jest za długi.
dr Janusz Marciniuk
doradca podatkowy, Marciniuk i Wspólnicy