Podmioty powiązane w ramach optymalizacji podatkowej przerzucają między sobą dochody. Tego typu działania pozwalają przedsiębiorcom na duże oszczędności podatkowe. Urzędy kontroli skarbowej będą intensywniej kontrolować takie transakcje między firmami.
ANALIZA
Urzędy kontroli skarbowej (UKS) będą w 2009 roku częściej kontrolować podmioty powiązane. To konsekwencja unikania płacenia podatku dochodowego w wyniku przerzucania dochodów do podmiotów powiązanych.
- Kontrola transakcji pomiędzy pomiotami powiązanymi w zakresie przerzucania dochodów zawsze była przedmiotem zainteresowania fiskusa. Tym bardziej że kontrolujący mogą zażądać przedstawienia dokumentacji cen transferowych i na tej podstawie chcieć zweryfikować rynkowość przeprowadzanej transakcji - komentuje zapowiedzi UKS Michał Zdyb, menedżer podatkowy w KPFK dr Piotr Rojek, oddział w Warszawie.

Procedura zorganizowana

W wykazie planu kontroli skarbowej na 2009 rok znalazły się wytyczne, jak powinny być prowadzone czynności kontrolne podmiotów powiązanych. Ministerstwo Finansów wskazuje, że podmioty gospodarcze, zarówno firmy lokalne, jak i ponadnarodowe koncerny, dokładają starań, aby stworzona struktura działalności, zawierane transakcje, przejęcia, finansowanie czy dystrybucja nadwyżek gotówkowych przynosiły oszczędności podatkowe.
Prowadzona przez nie strategia optymalizacji podatkowej nie zawsze jest zgodna z obowiązującym prawem podatkowym. Resort podkreśla, że działania te naraziły Skarb Państwa na straty w znacznej wysokości.
Ministerstwo podaje, że ujawniony dotychczas mechanizm działania polegał na zorganizowaniu sprzedaży w ten sposób, że podmiot opodatkowany na zasadach ogólnych wykazywał jedynie część uzyskiwanych dochodów, od której płacony był podatek na zasadach ogólnych. Pozostała część dochodu była przerzucana do tworzonych corocznie podmiotów, działających w ścisłym związku z producentem, które korzystały ze zryczałtowanej formy opodatkowania. Z początkiem nowego roku podatkowego powstawał nowy podmiot, który ze względu na wielkość osiąganych przychodów (w ciągu roku przekraczany był próg dozwolony przez ustawę) likwidował swoją działalność z końcem roku.

Zagrożony budżet

Kontrole związane z transferami dochodów są niemal stałą pozycją publikowanych corocznie list priorytetów i zadań urzędów kontroli skarbowej. Według Mateusza Pociaska, starszego menedżera w Ernst & Young, w tym roku zagadnieniu temu poświęcono jednak szczególnie dużo miejsca. Transferowanie dochodu jest zjawiskiem szczególnie niebezpiecznym z punktu widzenia interesów Skarbu Państwa.
- Nic zatem dziwnego, że w dobie problemów z zapewnieniem odpowiednich wpływów budżetowych ministerstwo kładzie większy nacisk na weryfikację rozliczeń między podmiotami powiązanymi. Szczególnie te przypadki, w których dochodowość polskich spółek podlega istotnym wahaniom, mogą być przedmiotem zainteresowania kontrolujących - ostrzega Mateusz Pociask.
Dodaje, że w wielu sytuacjach okaże się, że jest to odzwierciedleniem obecnej sytuacji ekonomicznej, a nie rzeczywistych transferów, niemniej jednak zgromadzenie wyczerpującej dokumentacji potwierdzającej rynkowe uzasadnienie mniejszych zysków w danym okresie warto przygotować wcześniej.



Kontrole krzyżowe

Kontrola przepływu środków pomiędzy podmiotami powiązanymi jest możliwa i od dawna ma miejsce - na tym przecież opiera się sama koncepcja tzw. cen transferowych (transfer pricing) i ich badania, tak, aby wychwycić przypadki przerzucania dochodu albo kosztów z jednego podmiotu do drugiego.
Jak wskazuje dr Janusz Fiszer, partner w Kancelarii Prawnej White & Case i docent UW, jeżeli podmioty te są podatnikami w Polsce, to możliwa jest ich jednoczesna kontrola - tzw. kontrola krzyżowa. Trudniej jest oczywiście przeprowadzić tę kontrolę w sytuacji, gdy jeden lub więcej podmiotów z grupy podmiotów powiązanych, uczestniczących w transakcji, znajduje się za granicą.
- W przypadku tzw. uprzednich porozumień cenowych, czyli umów zawieranych z Ministerstwem Finansów, prawne wzruszenie tych porozumień byłoby jedynie możliwe, gdyby podatnicy naruszyli zasady, na których zawarto porozumienie, a więc dokonali transakcji innej niż ta, której dotyczył wniosek do Ministerstwa Finansów - wyjaśnia dr Janusz Fiszer.

Wymiana danych

Nasi rozmówcy przypominają, że polskie organy podatkowe mogą zwracać się z prośbą o udzielenie informacji do zagranicznych władz podatkowych. Michał Zdyb wskazuje, że międzynarodowa wymiana informacji podatkowych obejmuje przekazywanie wszelkich zbiorów danych, które są istotne dla prawidłowego obliczenia należności podatkowych, więc również dane dotyczące transakcji z podmiotami powiązanymi. Regulacje w tej materii zawarte są w krajowych ustawodawstwach podatkowych państw należących do UE.
- Wymiana informacji może nastąpić również na podstawie procedury wymiany informacji uregulowanej w niektórych umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartych przez Polskę - dodaje Michał Zdyb.



Skutki kontroli

Kontrole rozliczeń z podmiotami powiązanymi stają się coraz częstsze i coraz bardziej złożone. Piotr Wiewiórka, dyrektor w PricewaterhouseCoopers, stwierdza, że obejmują one zaawansowane analizy finansowe i dokładne badanie zasad kalkulacji cen transferowych.
- Efekt kontroli może istotnie podwyższyć zobowiązanie podatkowe, co jest tym bardziej dotkliwe, że transakcje z podmiotami powiązanymi stanowią często znaczący odsetek działalności spółki - ostrzega Piotr Wiewiórka.
Jednocześnie podkreśla, że kontrole dotyczące obecnego okresu - recesji - mogą dodatkowo okazać się swoistym testem struktur transakcyjnych, w których działają podatnicy, a które były planowane w okresie boomu gospodarczego. Kluczowe staje się więc rzetelne przygotowanie do kontroli - dokumentacja cen transferowych, uzupełniona o analizy finansowe i studia porównawcze.
Wystąpienie do ministra finansów o uprzednie porozumienie cenowe może też ograniczyć czy wręcz wyeliminować ryzyko.
- Pamiętajmy jednak, że sam wniosek to dopiero początek procedury, która jest czasochłonna i kosztowna, zaś sam wynik niepewny - podsumowuje Piotr Wiewiórka.