Istotny wpływ na kształt współczesnego międzynarodowego prawa podatkowego ma orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (ETS). Do bardziej istotnych orzeczeń należy wyrok z 12 grudnia 2002 r. w tzw. sprawie Lankhorst-Hohorst (L-H). Sprawa ta dotyczyła nierównego podatkowego traktowania odsetek od pożyczek wypłacanych wierzycielom - podmiotom z grupy kapitałowej, lecz mającym siedzibę w innym kraju UE niż spółka wypłacająca odsetki. Jakie skutki ma ten wyrok?
dr JANUSZ FISZER
partner w Kancelarii Prawnej White & Case i docent UW
W konkretnym przypadku niemieckiej spółki L-H, zaciągnęła ona pożyczkę od spółki będącej akcjonariuszem jej akcjonariusza w celu spłaty kredytu bankowego. Zgodnie z ówczesnym niemieckim prawem podatkowym odsetki wypłacane w ramach grupy kapitałowej od kwoty pożyczki przekraczającej trzykrotność kapitału zakładowego nie były traktowane jako koszty uzyskania przychodów, lecz jako swoiste wypłaty z zysku osoby prawnej (quasi-dywidenda). Pozornie była to regulacja logiczna, podobna do obowiązujących wtedy również w polskim prawie podatkowym przepisów dotyczących tzw. niedostatecznej kapitalizacji - w ich pierwotnym brzmieniu (art. 16 ust. 1 pkt 60 i 60 ustawy o CIT). Jednak zasada ta dotyczyła jedynie sytuacji, gdy wierzycielem, a tym samym podmiotem uprawnionym do otrzymania odsetek był podmiot zagraniczny lub osoba prawna zwolniona z niemieckiego CIT. W ocenie spółki brak możliwości potrącenia wspomnianych odsetek w ciężar kosztów uzyskania przychodów naruszał prawo wspólnotowe, gdyż analogiczna wypłata odsetek na rzecz podmiotów niemieckich nie podlegała wspomnianym ograniczeniom potrącalności.
W konsekwencji, w ocenie spółki L-H, nastąpiło zjawisko dyskryminacji podatników ze względu na położenie ich siedziby, a więc zjawisko nierównego traktowania podmiotów zagranicznych w stosunku do podmiotów krajowych. Problem prawny, który musiał zostać rozstrzygnięty przez ETS, dotyczył - co do zasady - tej samej wątpliwości, która wystąpiła w przypadku omawianej na tych łamach tzw. sprawy Marks & Spencer z 2005 roku i tzw. sprawy Saint-Gobain z 1999 roku, a więc wykładni prawa do swobody prowadzenia działalności gospodarczej rezydentów jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej na terytorium innego państwa członkowskiego UE, czyli art. 43 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską.
W sprawie Lankhorst-Hohorst ETS orzekł, że przepisy krajowe odmawiają potrącalności odsetek w przypadku ich wypłaty na rzecz zagranicznych podmiotów, a przyznają podatnikowi prawo do takiego potrącenia w przypadku wypłaty na rzecz podmiotów krajowych - są sprzeczne z prawem wspólnotowym.