Wizytatorzy kontrolują podmioty uprawnione do badania sprawozdań Takie rozwiązanie może okazać się niezgodne z ustawą o biegłych rewidentach Aby zapobiec ewentualnym nadużyciom, resort finansów musi poprawić przepisy

  • Wizytatorzy kontrolują podmioty uprawnione do badania sprawozdań
  • Takie rozwiązanie może okazać się niezgodne z ustawą o biegłych rewidentach
  • Aby zapobiec ewentualnym nadużyciom, resort finansów musi poprawić przepisy
Niektóre regulacje zapisane w Statucie Krajowej Izby Biegłych Rewidentów mogą okazać się niezgodne z prawem. Dotyczy to zapisu, według którego zadania Krajowej Komisji Nadzoru w zakresie przeprowadzania kontroli podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych mogą być powierzane osobom niebędącym członkami Komisji.
Według radcy prawnego Tomasza Wyżykowskiego taki zapis w regulaminie jest sprzeczny z art. 28a ustawy o biegłych rewidentach i ich samorządzie. Zgodnie z tym przepisem Krajowa Komisja Nadzoru składa się z pięciu członków. Ustawa nie daje uprawnień do przekazania kompetencji osobom trzecim. Według eksperta bezprawna jest również uchwała nr 1/25/2004 Krajowej Komisji Nadzoru z 12 maja 2004 r. w części dotyczącej czynności kontrolnych dokonywanych przez wizytatorów.
Uprawnienia daje ustawa
Taki pogląd podziela prof. Jerzy Jakubczak z Wyższej Szkoły Informatyki Zarządzania i Administracji. Zwraca on uwagę, że art. 16 i 165 konstytucji stanowią, że jednostki samorządu terytorialnego wykonują zadania własne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność, na zasadach określanych przez ustawy. Wynika z tego, że do organów władzy publicznej obowiązuje zasada domniemania zakresu odpowiedzialności publicznej i kompetencji.
Według eksperta umocowanie wizytatorów przez przepisy wewnątrzkorporacyjne stwarza zagrożenie dla biegłych rewidentów. Wynika to z konieczność dopuszczenia wizytatora do informacji objętych tajemnicą zawodową.
- Zgodnie z art. 4a ustawy o biegłych rewidentach i ich samorządzie, rewidenci mogą udostępniać informacje i dokumentację z badania sprawozdań finansowych tylko w związku z toczącymi się postępowaniami przed organem KIBR - twierdzi ekspert. Wyjaśnia, że czynności wizytatorów nie mają umocowania ustawowego i trudno je określić jako element postępowania przed organami Izby. Przekazywanie im w trakcie kontroli informacji objętej tajemnicą zawodową jest naruszeniem przez biegłego dyspozycji art. 4a ustawy i może skutkować nawet odpowiedzialnością karną.
Profesor Witold Modzelewski, doradca podatkowy, prezes Instytutu Studiów Podatkowych, wyjaśnia, że biegły rewident ujawniając informacje objęte ustawowym obowiązkiem zachowania tajemnicy zawodowej, może ponieść odpowiedzialność dyscyplinarną, cywilną i karną nie tylko na podstawie przepisów ustawy o biegłych rewidentach i ich samorządzie, ale także ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
Według ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji czynem nieuczciwej konkurencji jest przekazywanie, ujawnianie lub wykorzystanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa albo ich nabycie od osoby nieuprawnionej, jeżeli zagraża lub narusza interes przedsiębiorcy. Warto więc przypomnieć, że zgodnie z art. 23 ust. 1 tej ustawy, kto wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi w stosunku do przedsiębiorcy ujawnia innej osobie lub wykorzystuje we własnej działalności gospodarczej informację stanowiącą tajemnicę przedsiębiorstwa i jeżeli wyrządza to poważną szkodę przedsiębiorcy, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do dwóch lat.
1905 zarejestrowanych firm audytorskich
(dane z 31 marca 2007 r.)
Działania bez mocy prawnej
Według prof. Modzelewskiego czynności nadzoru i kontroli, które wykonują wizytatorzy upoważnieni przez Krajowa Komisję Nadzoru, nie mają mocy prawnej i są bezskuteczne. Wskazuje również, że w przypadku stwierdzenia przez wizytatorów naruszeń nie mają oni uprawnień do składania wniosków do Krajowego Rzecznika Dyscyplinarnego o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego przeciwko biegłym rewidentom i do KRBR o skreślenie z listy.
Instytucja wizytatorów według opinii ekspertów nie jest zgodna z prawem. Jednak w praktyce brak zgody na kontrolę wizytatora może skończyć się dla firmy audytorskiej rozpoczęciem postępowania dyscyplinarnego, a nawet skreśleniem z listy. Niepokojący może być również fakt, że wizytatorzy kontrolujący firmy audytorskie mają dostęp do dokumentacji i tajemnic handlowych badanych spółek. Jeżeli więc nie są oni zobowiązany do zachowania tajemnicy, istnieje niebezpieczeństwo wycieku tajemnic handlowych badanych firm.
O wątpliwościach dotyczących niezgodności statutu KIBR z prawem sygnalizował Krajowej Izbie Biegłych Rewidentów Zygmunt Korzeniewski, prezes zarządu głównego stowarzyszenia Libertas już w zeszłym roku. Stowarzyszenie sprawą zainteresowało również Ministerstwo Finansów. W odpowiedzi otrzymało pismo z 20 listopada 2006 r. podpisane przez wiceministra finansów Elżbietę Suchocką-Roguską. Czytamy w nim, że w aktualnie obowiązującym stanie prawnym nie można wykluczyć możliwości powierzenia przez Krajową Komisję Nadzoru wykonywania czynności kontrolnych czy samej kontroli innym osobom - członkom tej korporacji. W tej sytuacji prawidłowo przeprowadzone przez wizytatorów kontrole należy uznać za prawomocne.
KIBR broni systemu
Do problemu na zapytanie GP ustosunkował się Mirosław Kośmider, przewodniczący Krajowej Komisji Nadzoru.
Twierdzi on, że niezależnie od potwierdzenia zgodności treści statutu z przepisami ustawy o biegłych rewidentach i ich samorządzie statut KIBR został uchwalony przez najwyższy organ KIBR, jakim jest Krajowy Zjazd Biegłych Rewidentów. Ponadto normy wykonywania zawodu biegłego rewidenta wyraźnie wskazują na zwolnienie biegłego rewidenta z tajemnicy zawodowej, gdy wiąże się to z wykonywaniem czynności nadzoru sprawowanego przez Krajową Komisję Nadzoru.
- Próba negowania możliwości powierzania kontroli wizytatorom niebędącym członkami Krajowej Komisji Nadzoru stoi w sprzeczności zarówno z interesem środowiska biegłych rewidentów, zainteresowanym dbałością o jakość badań sprawozdań finansowych, jak również z interesem środowiska gospodarczego, korzystającego z pracy biegłych rewidentów - podkreśla rozmówca.
Przypomnijmy, że organ Krajowej Komisji Nadzoru został wprowadzone dopiero w 2001 r. wraz z nowelizacją ustawy o biegłych rewidentach. Wcześniej nadzór nad podmiotami, które jeszcze wtedy stanowiły członków samorządu, zgodnie z ustawą stanowił jedno z zadań Krajowej Izby Biegłych Rewidentów. Aby zrealizować te zadania Krajowa Rada Biegłych Rewidentów powołała komisję. Na podstawie uchwały KRBR byli powoływani wizytatorzy, którzy mogli być członkowie KRBR, ale również inni uprawieni biegli powoływani spoza organów rady. Wizytatorzy również wtedy mieli dostęp do dokumentacji z badania.
Niewątpliwie nadzór nad firmami audytorskimi jest niezbędny. Musi on być jednak zgodny z przepisami. Aby w tej kwestii nie było wątpliwość, resort finansów powinien wprowadzić zmiany w ustawie o biegłych rewidentach i ich samorządzie. Jest to najlepszy moment na takie działania, gdyż obecnie Ministerstwo Finansów pracuje nad nowelizacją tej ustawy i wprowadzeniem do niej przepisów o nadzorze publicznym.
KONTROLA BIEGŁYCH
Jakie zadania ma Krajowa Komisja Nadzoru
■ organizowanie oraz sprawowanie nadzoru i kontroli nad:
- należytym wykonywaniem zawodu biegłego rewidenta,
- przestrzeganiem procedur badania (przeglądów) sprawozdań finansowych przez firmy audytorskie.
Jak często firmy musza być kontrolowane
■ co najmniej raz na trzy lata.
Co grozi za nieprawidłowości
■ wszczęcie postępowania dyscyplinarnego,
■ skreślenie z listy.
OBOWIĄZEK ZACHOWANIA TAJEMNICY
Ustawa o biegłych rewidentach i ich samorządzie zobowiązuje biegłych do zachowania w tajemnicy wszystkiego, czego biegły dowiedział się w związku z wykonywaniem czynności zawodowych. Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej nie jest ograniczony w czasie. Do przestrzegania tajemnicy zobowiązane są również inne osoby, którym udostępniono informacje objęte tajemnicą, chyba że na ich ujawnienie zezwala przepis ustawy.
Nie narusza obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej:
■ złożenie zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa oraz udzielanie informacji w przypadkach określonych w ustawach,
■ udostępnianie dokumentacji i informacji z badania (przeglądu) sprawozdań finansowych w związku z toczącymi się postępowaniami przed organami Krajowej Izby Biegłych Rewidentów.
AGNIESZKA POKOJSKA
Przed Adamem Kęsikiem, nowym prezesem Krajowej Izby Biegłych Rewidentów, trudne zadanie w zakresie wyjaśnienia wątpliwości związanych z funkcjonowaniem nadzoru korporacyjnego / DGP