Zmiany w Służbie Celnej są konieczne. Takiego zdania jest zarówno Ministerstwo Finansów, jak i sami funkcjonariusze celni. Gotowy już projekt nowelizacji ustawy o Służbie Celnej jest jednak kością niezgody między resortem a celnikami. Każda ze stron ma inne priorytety, jeśli chodzi o kolejność wprowadzanych rozwiązań. Stąd mimo długotrwałych rozmów nadal trudno o kompromis.
POLA KOMPROMISU
Brak
Jest już gotowa ostateczna wersja projektu ustawy o Służbie Celnej.
Czy uwzględnia wszystkie postulaty celników?
JACEK KAPICA
Uwzględnia wszystkie elementy, które można nazwać planem rządu dla Służby Celnej, przedstawione 30 stycznia 2008 r. Postulatem celników, który był mocno podnoszony, a nie znalazł się w ustawie zmieniającej ustawę o Służbie Celnej, są emerytury mundurowe. Ten element nie był propozycją rządu dla Służby Celnej. Jednak strona rządowa zdaje sobie sprawę z tego, że analizy na ten temat muszą zostać przeprowadzone. Trzeba nad tym pracować.
SŁAWOMIR SIWY
Niestety, żadnego. Wprowadza rozwiązania przeciwne do postulatów. Projekt nie zrównuje praw służb mundurowych. Ponadto brak: wzmocnienia organizacyjnego i kompetencyjnego Służby, mechanizmu ochrony Służby przed wpływem polityki, zwiększenia bezpieczeństwa i ochrony prawnej celników.
Zasady powoływania dyrektorów są gorsze niż obecne. Znoszą konkursy, wzmacniają dyspozycyjność. Korpus oficerów ma tworzyć obecna kadra kierownicza i była kadra kierownicza. Nie będzie weryfikowana pod kątem kwalifikacji. Osłabia system szkoleń. Skraca okres służby przygotowawczej do 2 lat, pozwala go pominąć, zwolnić ze szkoleń i egzaminów.
Jaki cel ma ta nowelizacja?
JACEK KAPICA
Można powiedzieć, że nowelizacja ustawy o Służbie Celnej to też po części naprawienie krzywd, jakie ta służba doznała od 2002 roku z jednoczesnym spojrzeniem w przyszłość. Funkcjonariusz powinien skupić się na swoich zadaniach.
SŁAWOMIR SIWY
Dla nas realizacja zobowiązań poprzednich rządów i definitywne, ale rozsądne zakończenie odradzającego się problemu protestów i patologii. Jest to warunek konieczny kompleksowego usprawnienia Służby, co jest celem nadrzędnym. Lepsza obsługa rzetelnych podmiotów, skuteczne zwalczanie przestępczości, niezakłócony pobór należności do budżetu.
Czy po zmianach Służba Celna będzie funkcjonowała sprawniej?
JACEK KAPICA
Będą kompetencje pozwalające skutecznie realizować zadania m.in. w zakresie walki z przemytem czy szarą strefą. Z drugiej strony zostanie wprowadzonych wiele ułatwień dla podatników, np. postępowanie audytowe. To z pewnością też wpłynie na pracę funkcjonariuszy. Trzeci element to właściwy element motywacyjny do efektywnej pracy.
SŁAWOMIR SIWY
Wiele zależy od przepisów wykonawczych i praktyki, jaką zastosują dyrektorzy oraz ministerstwo. Ustawa daje im wolną rękę. Może dojść do paraliżu Służby lub tylko do chaosu organizacyjnego oraz wzrostu zwolnień.
Jakie dobre rozwiązania wprowadzają nowe przepisy?
JACEK KAPICA
Jest ich co najmniej kilka. Wyrównanie uposażeń i wynagrodzeń do obowiązujących w straży granicznej. Oznacza to w przyszłym roku podniesienie wskaźnika wielokrotności kwoty bazowej do poziomu 2,50 zł. Wypłata środka specjalnego dla pracowników korpusu służby cywilnej, którzy przeszli do Służby Celnej. Każdy funkcjonariusz zwolniony z pracy, ale uniewinniony, ma prawo powrotu do służby na takich samych zasadach jak policjant czy strażnik graniczny. Kolejna kwestia to możliwość wypłaty nadgodzin. W tym roku już 53 funkcjonariuszy zostało przeniesionych w ramach realokacji.
SŁAWOMIR SIWY
Przepisy dotyczące kontroli oraz zwalczania przestępczości, zwłaszcza przywrócenie czynności operacyjno-rozpoznawczych - podstawa do zwalczania przemytu. Bez rozpoznania kontrole uderzają w przypadkowe osoby i firmy. Obecne przepisy sprzyjają szarej strefie.
Czy zaproponowane w projekcie rozwiązania ulepszą Służbę Celną?
JACEK KAPICA
Taki przyświeca nam cel. Zmiany są potrzebne po to, aby ta służba lepiej wykonywała swoje zadania. Za dobrze wykonaną pracę będą nagrody. Stąd m.in. opracowany system motywacyjny. Zostanie wzmocniony system nagród. Będą inwestycje w sprzęt i użytkowane obiekty. Będą wypłaty zaległych świadczeń.
Oczywiście wszystkie szczegółowe rozwiązania będą wprowadzane rozporządzeniami. W każdym przypadku zmian można powiedzieć, że zaproponowane rozwiązania to za mało. Jednak nikt nie powiedział, że ta nowelizacja to koniec ulepszania Służby Celnej.
SŁAWOMIR SIWY
Nie. Zadania wymagają sprawności fizycznej, wysokich kwalifikacji, wiążą się z odpowiedzialnością oraz zagrożeniem bezpieczeństwa osobistego. Wzrasta ryzyko oraz ilość obowiązków o wysokim stopniu złożoności. Niezbędna jest stabilna i wykwalifikowana kadra. Lepsze warunki oferują inne służby oraz przedsiębiorstwa. I nie pomogą swoiste kary finansowe za rezygnację oraz odpowiedzialność dyscyplinarna rozszerzona do granic absurdu.
Prawa służb mundurowych są konieczną rekompensatą uciążliwości służby, ograniczenia praw, dyspozycyjności. Są także dobrym narzędziem do walki z korupcją - w przypadku skazania następuje utrata praw. Powodują atrakcyjność służby, a ich brak doprowadzi do rezygnacji najlepszych funkcjonariuszy. To destabilizuje izby - obniża skuteczność kontroli i pobór należności, a przecież Służba Celna odpowiada za około 40 proc. wpływów do budżetu. To także ujawnienia olbrzymiego przemytu, obsługa obrotu towarowego i wiele innych zadań. Czy warto ryzykować powracające zakłócenia w całej gospodarce? Projekt nie usprawnia Służby Celnej, jednego z ważniejszych elementów, decydujących o sprawnym obrocie towarowym z zagranicą i towarami akcyzowymi we Wspólnocie. Dlatego we wrześniu wystąpimy z propozycją debaty okrągłego stołu, na który zaprosimy polityków, służby i wszystkie branże uczestniczące w obrocie.
JEST ZA:
• prowadzeniem analiz dotyczących emerytur mundurowych dla funkcjonariuszy celnych,
• wyrównaniem uposażeń i wynagrodzeń w Służbie Celnej ze strażą graniczną,
• wypłatą środka specjalnego dla pracowników służby cywilnej, którzy przeszli do Służby Celnej,
• wypłatą pieniędzy za nadgodziny,
• wprowadzeniem jasnej ścieżki awansu,
• inwestowaniem w sprzęt i użytkowane obiekty,
• nagradzaniem funkcjonariuszy dobrze wykonujących swoje zadania,
• dalszym ulepszaniem Służby Celnej.
JEST ZA:
• zrównaniem praw służb mundurowych,
• wzmocnieniem organizacyjnym i kompetencyjnym Służby Celnej,
• wprowadzeniem mechanizmu ochrony Służby Celnej przed wpływami polityki,
• zwiększeniem bezpieczeństwa i ochrony prawnej celników,
• weryfikacją kandydatów na stanowiska kierownicze pod kątem kwalifikacji,
• lepszą obsługą rzetelnych podmiotów,
• skutecznym zwalczaniem przestępczości,
• niezakłóconym poborem należności do budżetu.
Jacek Kapica, szef Służby Celnej Fot. Wojciech Górski / DGP