Prawo do odliczenia występuje, gdy zakupy związane są z działalnością gospodarczą opodatkowaną VAT. W praktyce pojawiają się wątpliwości przy prawie do odliczenia podatku związanego z tzw. czynnościami niepodlegającymi opodatkowaniu. Kiedy w takim przypadku będzie można odliczyć VAT?
JERZY MARTINI
doradca podatkowy, Baker & McKenzie
Najczęściej spotykane czynności niepodlegające opodatkowaniu dotyczą czynności, które same w sobie nie podlegają opodatkowaniu, ale są związane z działalnością podatnika. Takim przypadkiem są np.: nieodpłatne udostępnianie materiałów promocyjnych czy urządzeń kontrahentom, w celu zwiększenia własnej sprzedaży, świadczenia pomiędzy oddziałami tego samego podmiotu, koszty emisji akcji i wiele innych. W takich przypadkach prawo do odliczenia należy rozpatrywać z punktu widzenia działalności, z którą dana czynność jest związana. Sama w sobie czynność taka jest bez znaczenia z punktu widzenia prawa do odliczenia podatku.
Podobną kwestią jest nieodpłatne wydawanie towarów czy świadczenie usług. W odniesieniu do nieodpłatnie wydawanych towarów, które niepodlegają opodatkowaniu na podstawie art. 7 ust. 3 ustawy o VAT (prezenty małej wartości, próbki, materiały drukowane) istnieje przepis, który zezwala na odliczenie podatku naliczonego. Brak jest natomiast takiego przepisu do niepodlegającego opodatkowaniu świadczenia usług. Prawo do odliczenia należy tu, podobnie jak w pierwszym przypadku, oceniać opierając się na podstawie rodzaju działalności gospodarczej, z którą związane jest nieodpłatne świadczenie usług.
Innym przypadkiem czynności niepodlegających opodatkowaniu są sytuacje, gdy podatnik nie działa w ramach wykonywanej działalności. Przykładowo podatnik lokujący nadwyżki finansowe np. w papiery wartościowe czy lokatę bankową, zgodnie z orzecznictwem ETS w większości przypadków nie działa w tym zakresie jako podatnik. Czynności takie nie podlegają opodatkowaniu VAT. Podobnie w przypadku podatnika - osoby fizycznej, która dokonuje operacji na swoim majątku prywatnym, nie będą one podlegały opodatkowaniu. Nie są one bowiem wykonywane w ramach firmy. Zatem podatek naliczony związany z takimi czynnościami nie podlega odliczeniu. Istnieją też przypadki wprost wyłączone z opodatkowania - działalność w zakresie gier losowych, zakładów wzajemnych itp. podlegająca opodatkowaniu podatkiem od gier wyłączoną z opodatkowania na podstawie art. 6 pkt 3 ustawy o VAT. Zakupy towarów i usług związane z taką działalnością nie podlegają odliczeniu - brak jest w takim przypadku związku z opodatkowaną VAT działalnością podatnika.