Statystyka wskazuje, że dotychczas wojewódzkie sądy administracyjne korzystały częściej niż Naczelny Sąd Administracyjny z możliwości skierowania pytania prejudycjalnego do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. W ubiegłym tygodniu NSA zdecydował się dopiero po raz drugi w okresie ponad czterech lat od akcesji na zasięgnięcie oceny prawnej ETS w zakresie wykładni przepisów. Dlaczego tak jest?
Nawet jeśli przyjąć, że do NSA wpłynęło w tym czasie znacznie mniej spraw niż do wszystkich WSA, a problemy prawne rozpatrywane przez NSA dotyczyły jeszcze w znacznej części okresu sprzed 1 maja 2004 r., to i tak dwa zapytania wydają się liczbą bardzo małą.
W odróżnieniu od przeważającej większości spraw, w których pojawia się wątek potencjalnej niezgodności przepisów krajowych z przepisami wspólnotowymi, sprawa rozpatrywana przez NSA (sygn. akt II FSK 591/07) nie dotyczy VAT, ale podatku od czynności cywilnoprawnych. Podstawowym zagadnieniem w sprawie jest możliwość bezpośredniego zastosowania art. 5 ust. 3 tiret drugie Dyrektywy z 17 lipca 1969 r. (69/335/EWG), który dotyczy podstawy naliczania podatku od podwyższenia kapitału spółki, a ściślej mechanizmu odliczenia wcześniej zapłaconego podatku zmierzającego do wyeliminowania podwójnego opodatkowania.
Tłem faktycznym sprawy jest właśnie podwójne opodatkowanie tego samego kapitału. Podatnik zapłacił ten podatek po raz pierwszy przed wejściem Polski do Unii Europejskiej w związku z udzieleniem mu pożyczki przez udziałowca. Organy podatkowe uznały jednak, że podatek od czynności cywilnoprawnych powinien należeć się im po raz drugi od konwersji tych pożyczek na kapitał spółki (podwyższenia kapitału), która nastąpiła po 1 maja 2004 r., a zatem w chwili, gdy Polska była już związana obowiązkiem zaimplementowania wspomnianej dyrektywy.
Przedmiotem sporu jest tu kwestia, czy dla oceny prawnej zdarzeń, które nastąpiły po wejściu Polski do Unii Europejskiej (podwyższenie kapitału), należy brać pod uwagę fakty sprzed daty akcesji (zapłata podatku kapitałowego), czy też organy podatkowe i sądy mogą orzekać w taki sposób, jakby przed akcesją nic się nie wydarzyło. NSA nie zada więc Trybunałowi pytania o możliwość retroaktywnego zastosowania prawa wspólnotowego do zdarzeń sprzed 1 maja 2004 r. Przedmiotem pytania będzie wyłącznie kwestia bezpośredniego zastosowania prawa wspólnotowego w odniesieniu do zdarzeń, które nastąpiły po akcesji (czyli obowiązek lub brak obowiązku uwzględnienia przez organy podatkowe i sądy tych okoliczności, które zaszły przed 1 maja 2004 r.).
MARCIN BARAN
dyrektor w dziale doradztwa podatkowego Ernst & Young