Wiele zagranicznych podmiotów kupuje i sprzedaje towary w Polsce. Najczęściej rejestrują się w związku z tym na polski VAT i wystawiają polskim nabywcom tych towarów zwykłe faktury VAT. Czy przepisy dopuszczają w takiej sytuacji zastosowanie formuły samonaliczenia VAT przez nabywcę towarów?
TOMASZ MICHALIK
doradca podatkowy, partner MDDP
Ustawa określa precyzyjnie warunki, jakie muszą zostać spełnione, aby podatnikiem dla dostawy towarów na terenie kraju był nabywca towarów. Po pierwsze, dostawa towarów ma miejsce na terytorium Polski. Po drugie, dostawcą jest podmiot zagraniczny. Warto podkreślić, że nie ma znaczenia, gdzie ów podmiot ma siedzibę, miejsce prowadzenia działalności lub miejsce zamieszkania (byle poza terytorium Polski).
Po trzecie, podatek należny nie został rozliczony przez dostawcę. Zgodnie z art. 17 ust. 2 ustawy o VAT, przepisu powyższego nie stosuje się w przypadku, gdy podatek należny od dostawy towarów został rozliczony przez dostawcę (z wyjątkiem dostawy gazu i energii w określonych okolicznościach - dla tych dostaw podatnikiem jest zawsze nabywca). Nie ma więc znaczenia to, czy dostawca towarów jest zarejestrowanym podatnikiem polskiego VAT czy nie - jeżeli jest zarejestrowany na VAT, ale nie rozliczył podatku od danej dostawy, podatek powinien być rozliczony przez nabywcę towarów. Oczywiście polski nabywca towarów może nie wiedzieć, czy zagraniczny dostawca rozliczył VAT od danej dostawy - nawet wystawienie faktury przez dostawcę nie oznacza przecież, że podatek został przezeń rozliczony. Nabywca musi więc w praktyce ustalić z dostawcą to, czy podatek ów został przez niego rozliczony.
Po czwarte, nabywca ma siedzibę lub miejsce zamieszkania w Polsce. To oznacza, że jeżeli nabywcą towarów sprzedawanych w Polsce przez podmiot niemający w Polsce siedziby jest również podmiot mający siedzibę poza terytorium Polski, wówczas podatnikiem jest zawsze podmiot dokonujący dostawy towarów - nawet jeżeli zagraniczny nabywca towarów jest zarejestrowanym podatnikiem polskiego podatku.
Po piąte, dostawa nie jest realizowana w ramach sprzedaży wysyłkowej na terytorium kraju.
Ponadto na mocy przepisu szczególnego zasada samonaliczenia podatku przez nabywcę towarów nie znajdzie zastosowania w przypadku wewnątrzwspólnotowych transakcji trójstronnych, do których stosować się będzie procedurę uproszczoną. Formuła samonaliczenia podatku jest dla polskiego podatnika niezmiernie wygodna albowiem podatek od takiej dostawy wykazuje on jednocześnie jako podatek należny i naliczony. Może więc od razu odliczyć pełną kwotę obliczonego podatku - oczywiście jeżeli ma prawo do pełnego odliczenia kwoty podatku naliczonego na zasadach ogólnych.