Przepisy różnicują podatników, którym wypłacane są odsetki od zasądzonych świadczeń odszkodowawczych. Opodatkowaniu podlega kwota odsetek otrzymanych z tytułu nieterminowej wypłaty jednorazowego odszkodowania. Z fiskusem nie musi rozliczać się poszkodowany, który otrzymał odsetki od renty odszkodowawczej.
ANALIZA
Ustawodawca podatkowy nierówno traktuje poszkodowanych, którzy na mocy wyroku sądu w sprawach cywilnych uzyskali rekompensatę za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia wraz z odsetkami. W przypadku zasądzenia renty odszkodowawczej zarówno samo świadczenie, jak i kwota odsetek korzystają z podatkowego zwolnienia. Podatku nie trzeba także płacić od otrzymanego na mocy wyroku sądu jednorazowego odszkodowania. Jednak już odsetki ustawowe wypłacone z tytułu nieterminowej wypłaty zasądzonego odszkodowania stanowią przychód, z którego trzeba się rozliczyć z fiskusem. Taką wykładnię przepisów potwierdziło Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na interpelację poselską (nr 1712).

Odszkodowanie i renta

W świetle obowiązującej regulacji art. 21 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.) nie trzeba płacić podatku od odszkodowania zasądzonego na rzecz poszkodowanego w przypadku uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia. Ustawodawca zwolnił z opodatkowania także rentę otrzymaną przez poszkodowanego, który w wyniku doznanej szkody utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość.
Zasądzenie na rzecz poszkodowanego odpowiedniej kwoty tytułem odszkodowania lub renty dokonywane jest zwykle wraz z ustawowymi odsetkami od daty wymagalności roszczenia. Tymczasem w katalogu zwolnień przedmiotowych ustawodawca nie wymienił odsetek od powyższych świadczeń wypłaconych tytułem rekompensaty. Jak wynika z wyjaśnień MF w odpowiedzi na interpelację poselską podatku nie trzeba jednak płacić od kwoty odsetek, które zostały zasądzone wraz z rentą. Resort powołuje się przy tym na art. 21 ust. 1 pkt 95 ustawy o PIT, który zwalnia z podatku odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty wynagrodzeń i świadczeń z tytułów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1, a zatem m.in. renty.

Opodatkowanie odsetek

Zdaniem Grzegorza Grochowiny, specjalisty w dziale doradztwa podatkowego KPMG, odpowiedź Ministerstwa Finansów wydaje się być nie do końca klarowna. Ekspert wskazuje, że resort stwierdza, że definicja renty dla potrzeb podatku dochodowego nie ogranicza pojęcia renty wyłącznie do świadczeń rentowych wypłacanych z FUS, ale obejmuje również renty mające charakter odszkodowawczy, otrzymane na podstawie przepisów prawa cywilnego.
- Niemniej jednak, ministerstwo nie określiło kryteriów ani warunków, zgodnie z którymi można byłoby określić fakt, czy otrzymywana przez daną osobę renta odszkodowawcza mieści się w zakresie art. 21 ust. 1 pkt 95 ustawy PIT i w związku z tym odsetki od takiej renty będą zwolnione z opodatkowania - zwraca uwagę Grzegorz Grochowina.
W ocenie Andrzeja Ossowskiego, radcy prawnego w Kancelarii Adwokatów i Radców Prawnych P. J. Sowisło, stanowisko Ministerstwa Finansów w zakresie zwolnienia odsetek z rent wydaje się trafne.
- Przychód z renty wyraźnie wymieniony został w art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT, do którego odwołuje się art. 21 ust. 1 pkt 95 ustawy - mówi Andrzej Ossowski.
Zdaniem eksperta odsetki od renty podlegają zatem zwolnieniu z opodatkowania, chociaż odnotować należy w tym zakresie także poglądy odmienne (np. postanowienie Pierwszego Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście z 1 września 2005 r. nr 1435/FO3/415-102/05/MG).

Konieczna nowelizacja

Z wyjaśnień resortu wynika równocześnie, że poszkodowany musi niestety zapłacić podatek od kwoty odsetek zasądzonej wraz z jednorazowym odszkodowaniem. Andrzej Ossowski wskazuje, że milczenie ustawy odnośnie do zwolnienia odsetek od jednorazowego odszkodowania sprawia, iż podlegają one opodatkowaniu jako przychód z innych źródeł na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o PIT.
Zdaniem eksperta trudno jest jednak wskazać racjonalne powody dla istnienia takiego zróżnicowania.
- Brak zwolnienia z podatku odsetek od jednorazowego odszkodowania uznać należy za błąd ustawodawcy, którego naprawienie może nastąpić jednak wyłącznie w drodze nowelizacji ustawy - twierdzi Andrzej Ossowski.
Podobnego zdania jest Marcin Rogalski, doradca podatkowy w MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy.
- O ile stosowana przez Ministerstwo Finansów zasada nieinterpretowania zwolnień podatkowych w sposób rozszerzający jest w pełni zrozumiała, o tyle jej konkretne zastosowanie w interpretacji przepisu art. 21 ust. 1 pkt 95 ustawy o PIT jest klasycznym przykładem podejścia skrajnie profiskalnego - mówi Marcin Rogalski.
Ekspert zwraca uwagę, że ściśle gramatyczna wykładnia przepisów wskazuje, że wypłacone podatnikowi odsetki od renty otrzymanej na podstawie przepisów prawa cywilnego w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia mieszczą się w zakresie zwolnienia podatkowego, zaś odsetki od nieterminowej wypłaty odszkodowania z podobnego tytułu już nie.
- Jednak, wydaje się, że nie taki był w tym przypadku cel ustawodawcy. Nie ma bowiem logicznego wytłumaczenia zróżnicowania prawnopodatkowych skutków wypłaty odsetek od obu świadczeń, których ekonomiczny sens jest zbliżony - ocenia nasz rozmówca.