Czy organy podatkowe mogą zakwestionować brak opodatkowania transakcji wymiany udziałów na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych?

ANDRZEJ DĘBIEC
partner Kancelaria Lovells
Regulacje dotyczące opodatkowania wymiany udziałów zawarte zostały w art. 12 ust. 4d ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (nazywana dalej ustawą o CIT). Wskazany przepis wprowadzony został do ustawy o CIT wraz z wejściem Polski do Unii Europejskiej jako implementacja zapisów Dyrektywy 90/434 z 23 lipca 1990 r. w sprawie wspólnego systemu opodatkowania mającego zastosowanie w przypadku łączenia, podziałów, wnoszenia aktywów i wymiany udziałów dotyczących spółek różnych państw członkowskich (nazywany Dyrektywą).
Zgodnie z art. 12 ust. 4d ustawy o CIT, wymiana udziałów polega na dokonaniu zbycia udziałów (akcji) jednej spółki kapitałowej innej spółce kapitałowej, w zamian za udziały (akcje) spółki nabywającej albo w zamian za udziały (akcje) spółki nabywającej wraz z zapłatą w gotówce w wysokości nie wyższej niż 10 proc. wartości nominalnej otrzymanych udziałów (akcji) lub - w sytuacji braku wartości nominalnej - wartości rynkowej tych udziałów (akcji).
W przypadku realizacji takiej transakcji do przychodów spółki zbywającej i nabywającej nie zalicza się wartości otrzymanych udziałów (akcji). Dotyczy to jednak wyłącznie sytuacji gdy:
  • spółka nabywająca oraz spółka zbywająca (obejmująca) są rezydentami podatkowymi w państwie członkowskim UE lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego,
  • w wyniku nabycia udziałów (akcji): spółka nabywająca uzyska bezwzględną większość praw głosu w spółce, której udziały (akcje) są zbywane, albo spółka posiadająca bezwzględną większość praw głosu w spółce, której udziały (akcje) są zbywane, zwiększa ilość udziałów (akcji) w tej spółce.
W art. 11 Dyrektywy uprawnia państwa członkowskie do odstąpienia od stosowania powyższego zwolnienia, jeżeli zasadniczym celem lub jednym z zasadniczych celów operacji wymiany udziałów jest oszustwo podatkowe lub unikanie opodatkowania. Przepis ten stanowi ponadto, że okoliczność, iż operacja nie została wykonana z ważnych powodów gospodarczych, takich jak restrukturyzacja lub racjonalizacja działalności spółek uczestniczących w operacji, może stanowić domniemanie istnienia powyższego celu.
Polska ustawa nie zawiera analogicznego przepisu w odniesieniu do wymiany udziałów. Regulacja taka wprowadzona została jedynie w odniesieniu do połączeń i podziałów spółek.
Not. KT
Andrzej Dębiec, partner Kancelaria Lovells / DGP