Podstawowym zagadnieniem w rachunkowości, w odniesieniu do ewidencji i prezentacji przychodów w sprawozdaniu finansowym, jest moment ujęcia przychodów w księgach rachunkowych i ich pomiar w okresie sprawozdawczym, względnie w kilku okresach sprawozdawczych. Czym są przychody i jak ujmować je w sprawozdaniu?
dr ANDRÉ HELIN
prezes firmy audytorskiej BDO Numerica
dr André Helin, prezes firmy audytorskiej BDO Numerica
Ustawa o rachunkowości definiuje przychody i zyski jednocześnie jako prawdopodobne korzyści ekonomiczne powstałe w okresie sprawozdawczym, o wiarygodnie ustalonej wartości, w formie zwiększenia wartości aktywów, albo zmniejszenia wartości zobowiązań, które doprowadzą do wzrostu kapitału własnego lub zmniejszenia jego niedoboru w inny sposób niż wniesienie środków przez udziałowców.
W sytuacjach niejednoznacznych zastosowanie mogą mieć nadrzędne zasady rachunkowości, MSR-y i pomocniczo przepisy kodeksu cywilnego. MSR 18 używa tej samej definicji przychodów jak ustawa o rachunkowości, ale określa oprócz tego szczegółowe warunki, jakie jednostka sprawozdawcza powinna spełniać, aby móc zakwalifikować powstałe korzyści ekonomiczne jako przychody.
Do przychodów należą jedynie otrzymane lub należne korzyści ekonomiczne, jakie przypadają jednostce. Kwoty zbierane na rachunek osób trzecich nie są korzyściami ekonomicznymi, jakie przypadają jednostce, np. VAT należny. Ustawa o rachunkowości wymaga zaprezentowania przychodów w sprawozdaniu finansowym w zakresie określonym w załącznikach do ustawy. Warianty te dla jednostek innych niż banki i zakłady ubezpieczeń wyglądają następująco. Wariant porównawczy: przychody netto ze sprzedaży produktów; zmiana stanu produktów; pozostałe przychody operacyjne (w tym zysk ze zbycia środków trwałych, dotacje itp.); przychody finansowe. Wariant kalkulacyjny: przychody netto ze sprzedaży produktów; przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów; pozostałe przychody operacyjne (w tym zysk ze zbycia środków trwałych, dotacje itp.); przychody finansowe. Dodatkowo w informacjach uzupełniających należy wykazać: strukturę rzeczową przychodów (rodzaje działalności) i rynki zbytu (kraj, eksport), przychody osiągnięte w ramach grupy kapitałowej. Szerszy zakres informacji o rodzaju działalności, rynkach zbytu i koncentracji przychodów wymagają Międzynarodowe Standardy Rachunkowości W skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym należy przedstawić podział wykazanych w skonsolidowanym rachunku zysków i strat przychodów ze sprzedaży według segmentów, tj. rodzajów działalności oraz określonych geograficznie rynków, jeżeli przy uwzględnieniu organizacji sprzedaży towarów i produktów typowych dla normalnej działalności gospodarczej grupy, dziedziny działalności lub określone geograficznie rynki różnią się znacznie.