Osoby niepełnosprawne lub mające na utrzymaniu niepełnosprawnych mogą skorzystać z ulgi w PIT. Ulga rehabilitacyjna przysługuje, gdy podatnik ma orzeczenie o niepełnosprawności. Ustawa o PIT precyzuje, którym podatnikom i z jakim orzeczeniem ulga przysługuje.
ANALIZA
Osoby niepełnosprawne lub osoby, na utrzymaniu których pozostają osoby niepełnosprawne, mogą swój dochód w rocznym PIT pomniejszyć o wydatki rehabilitacyjne. Aby z tego odliczenia skorzystać, podatnik musi mieć orzeczenie o niepełnosprawności. Bez niego ulgi rehabilitacyjnej w rocznym PIT uwzględnić nie można.
- Moja żona ma lekki stopień niepełnosprawności. Nie ma orzeczenia lekarskiego. Do tej pory korzystaliśmy z ulgi rehabilitacyjnej - stwierdza pan Juliusz w liście do GP.
Opisane postępowanie jest błędne. Ulga rehabilitacyjna w takim przypadku nie przysługuje. Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie wskazują, kiedy osoba niepełnosprawna może skorzystać z ulgi. Orzeczenie o niepełnosprawności jest jednym z podstawowych warunków, od których jest uzależnione to odliczenie.

Potrzebna weryfikacja

Polityka fiskalna powinna brać pod uwagę szczególną sytuację niektórych obywateli. Na ten aspekt zwraca uwagę Hanna Czogalla, starszy konsultant w Grant Thornton Frąckowiak, która stwierdza, że niepełnosprawni są bezsprzecznie grupą społeczną, której państwo powinno zabezpieczyć szczególne środki pomocy, choćby takie jak ulgi podatkowe. Artykuł 26 ust. 7a ustawy o PIT zawiera katalog wydatków na cele rehabilitacyjne oraz wydatków związanych z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, o które osoba niepełnosprawna lub osoba, na której utrzymaniu znajduje się osoba niepełnosprawna, może pomniejszyć dochód w roku podatkowym. Jest to ulga podmiotowa, adresowana do ściśle ograniczonego grona podatników.
- Aby prawidłowo skorzystać z ulgi rehabilitacyjnej, osoba niepełnosprawna powinna zweryfikować, czy jest do niej uprawniona, ocenić, czy wydatek mieści się w katalogu wskazanym w ustawie o PIT oraz czy został poniesiony w celu rehabilitacji lub ułatwienia czynności życiowych w związku z potrzebami wynikającymi z niepełnosprawności - podpowiada Hanna Czogalla.

Szeroki katalog

Zgodnie z ustawą o PIT do korzystania z ulgi rehabilitacyjnej upoważnieni są niepełnosprawni podatnicy, tzn. osoby zaliczone do I, II lub III grupy inwalidztwa lub podatnicy mający na utrzymaniu osobę niepełnosprawną będącą członkiem najbliższej rodziny zaliczoną do jednej z tych grup inwalidztwa albo niepełnosprawne dziecko do lat 16, wobec którego orzeczono niepełnosprawność (jeśli dochody osoby będącej na utrzymaniu nie są wyższe niż 9120 zł rocznie) bądź osoby, którym przyznano rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową albo rentę socjalną.
Tomasz Kret, starszy konsultant w dziale doradztwa podatkowego PricewaterhouseCoopers, podkreśla, że katalog osób uprawnionych do tej ulgi jest szeroki.
Zdaniem Hanny Czogalli warunkiem skorzystania z ulgi rehabilitacyjnej jest udokumentowanie niepełnosprawności podatnika lub niepełnosprawnego członka bliskiej rodziny, który pozostaje na jego utrzymaniu, przez: orzeczenie o zakwalifikowaniu do jednego z trzech stopni niepełnosprawności, decyzję przyznającą rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową albo rentę socjalną, orzeczenie o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16. roku życia.
- Osoby, które w kategoriach obiektywnych można zaliczyć do osób niepełnosprawnych, niemające jednak stosownych orzeczeń o niepełnosprawności lub decyzji przyznających rentę, nie mogą skorzystać z ulgi rehabilitacyjnej - zastrzega Hanna Czogalla.



Tylko dla wybranych

Zdaniem Joanny Aleksiejczuk, eksperta ze spółki doradztwa podatkowego MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy, katalog wydatków uprawniających do odliczeń w ramach ulgi rehabilitacyjnej zawiera art. 26 ust. 7a ustawy o PIT i jest on zamknięty.
Natomiast Tomasz Kret podkreśla, że niektóre spośród wydatków na cele rehabilitacyjne i wydatków związanych z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych osoby niepełnosprawnej przysługują tylko osobom dotkniętym określonym stopniem, rodzajem niepełnosprawności.
- Przykładem może być możliwość odliczenia wydatków na opłacenie przewodników (z której mogą skorzystać osoby niewidome I lub II grupy inwalidztwa oraz osoby z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczone do I grupy inwalidztwa) lub usługi opiekuńcze (w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do I grupy inwalidztwa) - wymienia Tomasz Kret.
Również Joanna Aleksiejczuk podkreśla, że część wydatków objętych ulgą jest adresowana do zawężonych grup podatników (np. wyłącznie osób zaliczanych do I lub II grupy inwalidztwa), a część jest limitowana wysokością odliczenia (np. odliczenie związane z używaniem samochodu osobowego).
- Podatnik przed dokonaniem odliczenia powinien zatem upewnić się, że spełnia wszystkie warunki do ulgi określone ustawą - radzi Joanna Aleksiejczuk.

Kosztowne skutki

Brak spełnienia wszystkich warunków do ulgi wskazanych w przepisach wyklucza możliwość skorzystania z tej preferencji podatkowej.
- Dokonanie odliczenia sprzecznie z ustawą powoduje zaniżenie zobowiązania podatkowego - wskazuje Joanna Aleksiejczuk.
Wszyscy eksperci są zgodni co do konsekwencji niewłaściwego korzystania z ulgi. W przypadku ewentualnej kontroli organów podatkowych podatnik stosujący odliczenia, np. niezgodnie z przyznaną grupą inwalidztwa, jest uznawany za osobę nieuprawnioną do ulgi. Organ podatkowy po przeprowadzeniu postępowania podatkowego może zakwestionować takie odliczenie i domagać się korekty złożonego zeznania rocznego, określając kwotę podatku za rok podatkowy oraz odsetek z tytułu zaległości podatkowej. Podatnik może też odpowiadać za wykroczenie skarbowe na podstawie art. 56 kodeksu karnego skarbowego.
3,9 mln przybliżona liczba osób niepełnosprawnych posiadających orzeczenie o niepełno-sprawności (dane za III kw. 2008 r. )