Osoby prowadzące prywatną praktykę w zawodach medycznych, które rozliczają się w formie księgi przychodów i rozchodów albo w ramach CIT, mogą obecnie korzystać z jednorazowego wliczenia w koszty wydatków inwestycyjnych o równowartości 50 tys. euro. Wkrótce limit ten zostanie podwojony.
Mali podatnicy oraz podatnicy, którzy w roku podatkowym rozpoczęli działalność gospodarczą, mają prawo do tzw. ekspresowej amortyzacji. Polega ona na tym, że wydatki o charakterze inwestycyjnym do równowartości 50 tys. euro, bez stosowania ograniczenia 3,5 tys. zł wartości początkowej, można od razu wliczyć w koszty. Na podstawie uchwalonej na początku marca nowelizacji ustaw PIT i CIT limit ten wzrośnie do 100 tys. zł, a skorzystają z niego wszyscy mali podatnicy oraz podatnicy, którzy rozpoczną działalność gospodarczą w latach 2009-2010 lub rozpoczęli ją w roku ubiegłym.

Prawo do ekspresowej amortyzacji

Podatnicy uprawnieni do ekspresowej amortyzacji mogą dokonywać jednorazowo odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej środków trwałych zaliczonych do grupy 3-8 Klasyfikacji, z wyłączeniem samochodów osobowych. Dotyczy to roku podatkowego, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji środków trwałych, oraz wartości niematerialnych i prawnych, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym równowartości kwoty 50 tys. euro łącznej wartości tych odpisów.
Środki trwałe zaliczone do grupy 3-8 Klasyfikacji to praktycznie wszystkie środki trwałe z wyjątkiem budynków i budowli (ujętych w grupie 1-2 Klasyfikacji, obejmującej w sumie osiem grup), które, gdy ich wartość początkowa przekracza 3,5 tys. zł, można wliczać w koszty wyłącznie za pośrednictwem amortyzacji, czyli w zależności od przewidzianych przez ustawę o PIT rocznych stawek amortyzacji, 4,5-25 proc. przez okres od 4 do 22 lat.
Podatnicy mogą dokonywać odpisów amortyzacyjnych jednorazowo, nie wcześniej niż w miesiącu, w którym środki trwałe zostały wprowadzone do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.
Oznacza to, że podatnik może dokonać wliczenia wydatku w koszty zarówno w miesiącu, w którym dokonał zakupu i wpisał inwestycję do ewidencji środków trwałych, jak i w miesiącu następującym po takim miesiącu lub w dowolnym innym.

Rozliczanie wydatków inwestycyjnych

Prawa do skorzystania z ekspresowej amortyzacji w danym roku podatkowym nie pozbawi podatnika także fakt wliczenia składników majątku najpierw w koszty wydatków z tytułu jednorazowej amortyzacji wprowadzonych w danym roku do ewidencji środków trwałych. Następnie zakupienie kolejnych środków trwałych (zarówno o wartości początkowej do 3,5 tys. zł, jak i przekraczającej ten limit).
Konsekwencją następnych zakupów w pierwszym przypadku jest prawo do jednorazowej amortyzacji w koszty takich mniej wartościowych składników majątku. Zaś w przypadku drugim prawo do amortyzacji podatkowej na zasadach standardowych. Wówczas podatnik może zastosować do ich amortyzacji jedną (wybraną) metodę amortyzacji: liniową albo degresywną.
Prawa do amortyzacji na opisywanych preferencyjnych zasadach nie utraci także podatnik, który oprócz zakupu środków trwałych uprawniających do takiej amortyzacji dokona zakupu innych składników majątku, w stosunku do których amortyzacja ekspresowa jest wykluczona - np. lokal użytkowy czy samochód osobowy. W takim przypadku, niezależnie od wartości odpisów w tym roku podatkowym w ramach amortyzacji przyspieszonej, może dokonywać odpisów od tych pozostałych inwestycji na zasadach standardowych, np. korzystając z amortyzacji metodą liniową albo degresywną.
Podatnik spełniający powyższe kryteria ma też prawo do skorzystania z amortyzacji ekspresowej wielokrotnie w ciągu roku, byle tylko suma dokonanych w ten sposób od razu w koszty odpisów nie przekroczyła limitowanej wysokości. Gdyby jednak kolejny zakup inwestycyjny przekroczył limit równowartości 50, a wkrótce 100 tys. euro, podatnik ma prawo wliczyć bezpośrednio w koszty tylko różnicę między limitem a kwotą wliczoną już w ramach ekspresowej amortyzacji, zaś różnicę między wartością początkową tego kolejnego zakupu a wliczoną bezpośrednio w koszty kwotą amortyzować na zasadach ogólnych, i to dopiero od początku kolejnego roku.

Optymalizacja metodami finansowymi

W przypadku samochodów osobowych oraz lokali wykorzystywanych do prowadzonej działalności, gdy nie można skorzystać z ekspresowej amortyzacji, kluczowym sposobem optymalizacji podatkowej powinien być leasing, zwłaszcza w odniesieniu do nowych środków trwałych. Natomiast w przypadku używanych samochodów osobowych czy poważnie modernizowanych po zakupie, a przed wprowadzeniem do ewidencji środków trwałych, możliwa jest przyspieszona amortyzacja.
Leasing można też wykorzystać przy nabywaniu używanych samochodów czy lokali. W przypadku lokali użytkowych może to być obecnie rozwiązanie zdecydowanie lepsze od amortyzacji przyspieszonej. Do końca ubiegłego roku w przypadku nabycia nieruchomości starszych niż pięcioletnie można było zastosować podwyższoną stawkę amortyzacji z 2,5 proc. do nawet 10 proc. rocznie. Obecnie zasada ta dotyczy tylko lokali i budynków mieszkalnych. Natomiast w przypadku lokali użytkowych można amortyzację przyspieszyć jedynie ściśle w relacji do konkretnego wieku budynku. Podatnik może skrócić ich amortyzację do 40 lat pomniejszone o pełną liczbę lat, które upłynęły od dnia ich oddania po raz pierwszy do używania do dnia wprowadzenia do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych prowadzonej przez podatnika. Okres amortyzacji nie może być jednak krótszy niż dziesięć lat.