Dwustronne umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania dochodu, oparte na Konwencji Modelowej OECD zawierają również regulacje dotyczące opodatkowania emerytur i rent. Jakie to zasady?
Artykuł 18 ust. 1 Konwencji Modelowej OECD stanowi, że emerytury, renty i inne podobne świadczenia otrzymywane przez osobę mającą miejsce zamieszkania w jednym państwie z drugiego państwa, podlegają opodatkowaniu tylko w tym pierwszym państwie.
Tym samym, podstawową zasadą w tym zakresie jest więc opodatkowanie emerytur i rent w państwie rezydencji podatkowej beneficjenta. Jednak w odniesieniu do emerytur i rent wypłacanych z państwowego systemu ubezpieczeń socjalnych drugiego państwa obowiązuje zasada odwrotna. Artykuł 18 ust. 2 Konwencji Modelowej OECD stanowi bowiem, że świadczenia otrzymywane przez osobę mającą miejsce zamieszkania w jednym państwie z państwowego systemu ubezpieczeń socjalnych drugiego państwa, podlegają opodatkowaniu tylko w tym drugim państwie, a więc w państwie, w których dochód ten powstał, czyli w tzw. państwie źródła.
Ani Konwencja Modelowa OECD, ani też większość poszczególnych umów międzynarodowych - aczkolwiek są tutaj pewne wyjątki - nie definiuje określeń: renta i emerytura. Należy więc przyjąć, że ich znaczenie określa wewnętrzne prawo tego państwa, z którego takie świadczenia są wypłacane. Niewątpliwie obejmują one większość świadczeń wypłacanych z tytułu wykonywanej wcześniej pracy najemnej, w szczególności zaś - świadczeń wypłacanych przez prywatne fundusze emerytalne, a także emerytur, rent i wypłat o podobnym charakterze, wypłacanych członkom rodziny byłego pracownika. Nieliczne umowy zawierają definicje tych określeń. Przykładowo, umowa z Austrią z 2004 roku definiuje renty jako określoną kwotę wypłacaną okresowo w ustalonych terminach dożywotnio lub przez określony albo dający się ustalić okres, jako spełnienie zobowiązania dokonywania wypłat w zamian za w pełni dokonane zobowiązanie pieniężne lub w równoważniku danej kwoty pieniężnej.
W większości umów podatkowych zawartych przez Polskę przepisy dotyczące opodatkowania emerytur i rent odpowiadają postanowieniom Konwencji Modelowej OECD, w innych są bardziej rozbudowane i dotyczą także np. alimentów (umowa z Australią z 1991 roku), rent wypadkowych (umowa z Turcją z 1993 roku), świadczeń z systemu zabezpieczeń socjalnych (umowa z Luksemburgiem z 1995 roku), a w niektórych umowach takich postanowień w ogóle brak (np. umowa ze Stanami Zjednoczonymi z 1974 roku).
dr JANUSZ FISZER
partner w Kancelarii Prawnej White & Case i docent UW