Czy przedsiębiorca, który złożył druk VAT-R dla uzyskania statusu podatnika VAT zwolnionego ma prawo do wystawiania faktury VAT?

KRZYSZTOF BIERNACKI
ekspert podatkowy, Kancelaria Prawa Gospodarczego Koksztys we Wrocławiu
Zgodnie z art. 113 ust. 1 ustawy o VAT zwalnia się od podatku podatników, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty wyrażonej w złotych odpowiadającej równowartości 10 tys. euro. Takie podmioty nie mają obowiązku rejestrowania się dla celów VAT, chyba że zrezygnują z takiego zwolnienia. Wówczas mają obowiązek dokonania rejestracji. Natomiast ustawodawca w stosunku do osób, które chcą korzystać ze zwolnienia, wprowadza fakultatywną możliwość dokonania rejestracji na formularzu VAT-R i wówczas podatnik staje się podatnikiem VAT zwolnionym.
Bez względu na fakt, czy dany podmiot jest podatnikiem VAT czynnym czy też zwolnionym, stosować się do niego będzie art. 106 ust. 1 ustawy o VAT, zgodnie z którym podatnicy są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą dokonanie sprzedaży. Jednak minister finansów w rozporządzeniu wykonawczym wskazał, że obowiązek wystawiania faktur mają tyko podatnicy VAT czynni. Natomiast par. 20 pkt 5 tego rozporządzenia stwierdza, że na równi z fakturą traktuje się rachunki, o których mowa w art. 87-90 Ordynacji podatkowej, wystawiane przez podatników nieobowiązanych do wystawiania faktur według zasad określonych w tym rozporządzeniu.
Dokonując wykładni przedstawionych przepisów, należy stwierdzić, że podmiot zwolniony - bez względu na fakt rejestracji - jest podatnikiem VAT. W konsekwencji powinien on mieć prawo do wystawiania faktur VAT, co jednak ogranicza rozporządzenie ministra finansów. Pomijając w tym momencie zgodność przepisów rozporządzenia z ustawą o VAT, należy stwierdzić, że podatnik VAT zwolniony powinien dokumentować swoją sprzedaż rachunkami w rozumieniu przepisów Ordynacji podatkowej. Brak jednak zakazu wystawiania faktur VAT przez podatnika zwolnionego nakazuje ostatecznie traktować wystawiony przez niego dokument jako rachunek. Nie niesie to ze sobą żadnego zagrożenia zarówno dla samego podatnika, jak też dla jego kontrahentów, gdyż dokument taki nie zawiera odrębnego określenia VAT. W tym zakresie zatem może on nie być traktowany jako faktura w rozumieniu przepisów rozporządzenia, gdyż zobowiązuje ono podatników do wskazania osobno kwoty sprzedaży netto i kwoty podatku. Uwzględniając jednak przepis par. 20 pkt 5 rozporządzenia, ostatecznie dokument wystawiony przez podatnika VAT zwolnionego będzie traktowany jak faktura.
Podsumowując, wskazać należy, że podatnik VAT zwolniony co do zasady powinien dokumentować swoją sprzedaż rachunkami w rozumieniu przepisów Ordynacji podatkowej, natomiast brak jest przepisów zakazujących wystawiania mu faktur VAT. Jednak taka faktura treściowo będzie zbieżna z rachunkiem, gdyż podatnik nie będzie na niej wyodrębniał kwoty podatku, tylko wskazywał wartość sprzedaży w ujęciu brutto.
(MGM)
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 96 ust. 1, art. 106 ust. 1 oraz art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.).
■ Par. 8 i par. 20 pkt 5 rozporządzenia ministra finansów z dnia 25 maja 2005 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 95, poz. 798).