Podatnicy mają problem z właściwym stosowaniem przepisów o tzw. niedostatecznej kapitalizacji. Wyjaśnijmy, w jaki sposób ujmować w kosztach uzyskania przychodów odsetki od kredytów czy pożyczek.

ROBERT PASTERNAK
partner Deloitte
Zajmijmy się tylko jednym z przepisów z tego zakresu, tj. art. 16 ust. 1 pkt 60 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 54, poz. 654 z późn. zm.). Zgodnie z nim kosztami uzyskania przychodu nie są odsetki od pożyczek (kredytów) udzielonych spółce przez jej udziałowca (akcjonariusza) posiadającego nie mniej niż 25 proc. udziałów (akcji) tej spółki albo udziałowców (akcjonariuszy) posiadających łącznie nie mniej niż 25 proc. udziałów (akcji) tej spółki, jeżeli wartość zadłużenia spółki wobec udziałowców (akcjonariuszy) tej spółki posiadających co najmniej 25 proc. udziałów (akcji) i wobec innych podmiotów posiadających co najmniej 25 proc. udziałów w kapitale takiego udziałowca (akcjonariusza) osiągnie łącznie trzykrotność wartości kapitału zakładowego spółki - w części, w jakiej pożyczka (kredyt) przekracza tę wartość zadłużenia, określoną na dzień zapłaty odsetek.
Naczelny Sąd Administracyjny w jednym z wyroków (sygn. akt FSK 2126/04) przychylił się do poglądu wyrażonego w doktrynie, że kiedy wartość zadłużenia spółki z innych niż pożyczka tytułów, po dodaniu do niej również zadłużenia z tytułu analizowanej pożyczki, przekroczyła wartość odpowiadającą trzykrotności kapitału zakładowego o kwotę wyższą od kwoty pożyczki, pełne odsetki od tej pożyczki nie stanowią kosztów. Ponadto w sytuacji, gdy wartość zadłużenia spółki, po dodaniu do niej również zadłużenia z tytułu analizowanej pożyczki, przekroczyła dopuszczoną przez te przepisy wartość odpowiadającą trzykrotności kapitału zakładowego, jednak o kwotę niższą od kwoty pożyczki, to w takiej proporcji, w jakiej pozostaje wartość tego przekroczenia do kwoty pożyczki, wypłacane odsetki od tej pożyczki nie stanowią kosztów podatkowych.
Prezentowana wykładnia nie jest jednak zasadna. Przepis wskazując bowiem, w jakiej części odsetki nie stanowią kosztów, nakazuje wyraźnie porównać wyłącznie wartość pożyczek (kredytów) - a nie całego zadłużenia łącznie z pożyczką - z trzykrotną wysokością kapitału zakładowego. Jeżeli zatem pożyczki (kredyty) nie przekraczają trzykrotności kapitału zakładowego, to odsetki są kosztem w całości. Natomiast odsetki od pożyczek (kredytów) wyłącznie w części przekraczającej trzykrotną wysokość kapitału zakładowego kosztem już nie są. W żadnym natomiast przypadku przepis nie stanowi, że może dojść do sytuacji, w której kosztu nie stanowią odsetki w pełnej wysokości.
Not. EM
Robert Pasternak, partner Deloitte / DGP