Mechanizm warunkowego stosowania 0-proc. stawki VAT w przypadku wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów i eksportu towarów określony w polskich przepisach wydaje się niezgodny z prawem wspólnotowym. Dlaczego? Kiedy można stosować ten mechanizm?
JERZY MARTINI
doradca podatkowy, Baker & Mckenzie
Zgodnie z art. 42 ust. 12 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.; dalej ustawa o VAT) w przypadku gdy podatnik nie zbierze dokumentów potwierdzających wywóz towaru do innego państwa członkowskiego do momentu złożenia deklaracji za dany okres, zobowiązany jest do zastosowania do takiej dostawy stawek krajowych. Zbliżona procedura stosowana jest również w przypadku eksportu towarów, zatem konkluzje w tej kwestii dotyczące wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów można też stosować do eksportu towarów.
Mimo że zebranie tych dokumentów w późniejszym terminie upoważnia podatnika do dokonania korekty i rozpoznania dostawy ze stawką 0 proc. VAT, to sytuacja taka jest bardzo niekorzystna dla podatników. Po pierwsze, procedura ta jest uciążliwa z punktu widzenia administracyjnego. Po drugie, wiąże się z koniecznością finansowania VAT. Wreszcie wpływa ona negatywnie na terminy otrzymania zwrotu nadwyżki podatku od towarów i usług (złożenie korekty deklaracji powoduje, że terminy zwrotu liczą się od nowa). Wydaje się, że taki mechanizm sprzeczny jest z prawem wspólnotowym. O ile państwa członkowskie mogą wprowadzić warunki formalne, które mają pomóc wyeliminować nadużycia, to jednak warunki te nie mogą skutkować opodatkowaniem dostaw wewnątrzwspolnotowych czy eksportu stawką krajową, nawet czasowo. Jeśli obiektywnie dana transakcja spełnia przesłanki pozwalające na uznanie jej za wewnątrzwspólnotową dostawę towarów czy eksport, to powinna zostać opodatkowana stawką 0 proc. VAT.
Niewątpliwie podatnik powinien zgromadzić odpowiednie dowody potwierdzające uznanie danej transakcji za wewnątrzwspólnotową dostawę towarów czy eksport, jednak sam termin ich zgromadzenia nie może skutkować zmianą stawki VAT. Argumenty za takim podejściem dostarcza również orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, które nakazuje opodatkować transakcje według jej obiektywnego charakteru. Wskazuje ono też na ograniczenia swobody państw członkowskich, jeśli chodzi o formułowanie warunków formalnych umożliwiających stosowanie stawki 0 proc.
Prawo wspólnotowe również w tym przypadku może być cennym narzędziem pozwalającym podatnikom na uniknięcie niekorzystnych skutków omawianych przepisów krajowych.