Podatkowe rozliczenie instrumentów w walutach obcych budzi wiele wątpliwości. Szczególne problemy mogą mieć osoby z rachunkami inwestycyjnymi za granicą. Prawidłowe samodzielne obliczenie dochodu w złotych może okazać się niewykonalne.
Rozliczenie transakcji na instrumentach finansowych zawieranych w walutach obcych w praktyce bywa uciążliwe - podatnik dla celów rozliczenia podatku w Polsce jest zobowiązany do ustalenia dochodu w złotych.
Jak przypomina Andrzej Paczuski, partner w Kancelarii Paczuski & Taudul, dochód (stratę) podatkową stanowi przychód pomniejszony o koszty uzyskania przychodów, podatnik jest więc zobligowany ustalić dochód na podstawie przychodów oraz kosztów przeliczonych odrębnie na polskie złote.
W przypadku inwestycji na rynku terminowym czy walutowym forex, przy wielokrotnych transakcjach, każdorazowe przeliczenie ich na złote dla indywidualnego inwestora jest dość skomplikowane. Problemu nie ma, gdy podatnik otrzymał imienną informację PIT-8C o zrealizowanych transakcjach od polskiego podmiotu obsługującego rachunek inwestycyjny. Inaczej jest jednak w przypadku inwestowania za pośrednictwem zagranicznych instytucji, co w praktyce jest jednak zjawiskiem dość powszechnym.

Czasochłonne rozliczenie

Transakcje zawierane na rynku terminowym oraz walutowym opierają się na instrumentach pochodnych, a na podstawie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przychody z tego tytułu są obciążone 19-proc. podatkiem dochodowym. Ze względu na to, że transakcje na rynkach międzynarodowych są dokonywane z reguły przez konta w bankach zagranicznych, to automatyczne przeliczenia i odniesienia do złotego nie są dokonywane.
Artur Oleś, wiceprezes KSK Doradcy, zaznacza, że z uwagi na najczęściej relatywnie dużą liczbę transakcji rozliczenie jest czasochłonne.
- Szczególnie problematyczne może być rozliczenie przychodów z uwagi na fakt, że inwestor musi posługiwać się kursem banku, z którego korzystał - stwierdza ekspert.

Zasady przeliczania

W odniesieniu do rozliczenia za 2008 rok co do zasady przychody z odpłatnego zbycia papierów wartościowych lub pochodnych instrumentów finansowych i z realizacji praw z nich wynikających przelicza się na złote według kursów kupna z dnia otrzymania lub postawienia do dyspozycji podatnika, ogłaszanych przez bank, z którego usług korzystał podatnik. Jeżeli podatnik nie korzysta z usług banku, przychody przelicza się na złote według kursu średniego walut obcych NBP z dnia uzyskania przychodów.
Koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego NBP z ostatniego dnia roboczego poprzed dniem poniesienia kosztu.

Korzystniejsze zmiany

Mając na uwadze wyraźne zróżnicowanie zasad przeliczenia kosztów i przychodów w walutach obcych oraz konstrukcję pochodnych instrumentów finansowych, których aktywami bazowymi są np. kursy walutowe, można sobie wyobrazić, jak skomplikowane staje się ich rozliczenie.
Nowelizacja ustawy o PIT z 6 listopada 2008 r. ujednoliciła te zasady. Regulacja wprowadzona w art. 17 ust. 4 ustawy o PIT uprości rozliczanie przychodów w walutach obcych, ponieważ zastosowanie znajdzie zasada przeliczania przychodów według średniego kursu NBP. Przychód będzie przeliczany z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu, a nie z dnia otrzymania przychodu lub postawienia do dyspozycji podatnika. Zmiana będzie obowiązywała dopiero przy rozliczeniu przychodów uzyskanych od początku 2009 roku.



Bez ułatwień

O ile wprowadzenie tej zasady może w pewnym stopniu ułatwić rozliczenie podatkowe, o tyle w dalszym ciągu ustawa nie reguluje, czy przeliczenie na złote powinno następować w momencie otwarcia i zamknięcia danej transakcji, czy też możliwe jest podsumowanie wszystkich transakcji w danej walucie i przeliczenia ich sumarycznego wyniku.
W piśmie Urzędu Skarbowego w Zduńskiej Woli z 23 czerwca 2005 r. (sygn. US I-415/8/ 2005) organ stwierdził, że przychody z odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych oraz realizacji praw z nich wynikających powstają w momencie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych i na ten moment powinno nastąpić przeliczenie każdej transakcji na złote, zgodnie z wyrażonymi w ustawie zasadami przeliczania. Przeliczanie każdej transakcji, mimo że czasochłonne, jest zatem bezpieczniejszym rozwiązaniem.

Istotne dokumenty

Jak zatem rozliczyć się z przychodów uzyskiwanych za pośrednictwem zagranicznego brokera? Z wydanych interpretacji podatkowych wynika, że w przypadku niewystawienia informacji o zawartych transakcjach polscy inwestorzy są zobowiązani do ich rozliczenia na podstawie własnych dokumentów.
Wystarczającym dowodem dla udokumentowania zawieranych transakcji może być elektroniczny zapis historii rachunku walutowego, jeśli zawiera dane identyfikujące podatnika oraz pozwalające na określenie wysokości przychodu i kosztów jego uzyskania - stwierdził dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji z 30 września 2009 r. (sygn. ITPB1/415-371a/08/AT).
Artur Oleś tłumaczy, że w gestii brokerów zagranicznych leży w praktyce udostępnienie inwestorowi takich zestawień, aby mógł on jak najprościej przeliczać uzyskiwane przychody i koszty, posługując się arkuszem kalkulacyjnym.

Nieujawnione źródła

Zdaniem Artura Olesia, brak informacji PIT-8C może być także pokusą nieujawniania dochodów uzyskiwanych z instrumentów finansowych, a skoro nie otrzymał jej inwestor, to tym bardziej nie otrzymał jej fiskus. Korzystanie z zagranicznej elektronicznej platformy inwestycyjnej może temu sprzyjać. Inwestorzy powinni mieć na uwadze, że za nierozliczenie się z przychodów opodatkowanych w Polsce grożą konsekwencje, np. nałożenie 75 proc. podatku dla dochodów z nieujawnionych źródeł.
Podobne problemy z prawidłowym przeliczeniem wszystkich dokonywanych transakcji w walutach obcych na złote przy braku PIT-8C mogą pojawić się również w przypadku pozostałych instrumentów finansowych nominowanych w walutach obcych.
- Z przykrością należy zauważyć, że nowelizacja ustawy na rok 2009 nie uprościła rozliczeń podatkowych w tym zakresie - stwierdza Andrzej Paczuski.
30 kwietnia upływa termin złożenia zeznania rocznego PIT-38