Znacząco rośnie liczba spraw karnych skarbowych wobec kadry zarządzającej firm. Coraz częściej są one prowadzone równolegle do postępowań podatkowych.
Z szacunków ekspertów PwC wynika, że wzrost ten jest lawinowy, a liczba spraw karnych skarbowych wszczynanych wobec menedżerów przedsiębiorstw sięgnie w tym roku ok. 100 tys. Dla porównania w 2017 r. odnotowano 65 tys. takich postępowań.
Zdaniem Jana Tokarskiego, dyrektora w dziale prawno- podatkowym PwC, wyraźna jest tendencja do instrumentalnego wykorzystywania kodeksu karnego skarbowego w walce o uszczelnienie systemu podatkowego. Polega to na wszczynaniu sprawy karnej skarbowej jeszcze przed zakończeniem i rozstrzygnięciem sprawy podatkowej. – Ma to wywołać pewne zachowania podatników w toku trwającej kontroli, np. zaprzestanie sporu czy dobrowolną korektę – wyjaśnia Jan Tokarski.
Eksperci podkreślają, że prawo na to pozwala.
– Sprawa karna prowadzona przeciwko osobie jest bowiem niezależna od postępowania podatkowego toczącego się przeciwko spółce – mówi Adam Kowalczyk, lider zespołu ds. postępowań karnych i karnych skarbowych w PwC Legal.
Dotychczas jednak przez wiele lat funkcjonowała praktyka rozstrzygania w pierwszej kolejności sprawy podatkowej. Jeśli k.k.s. był stosowany instrumentalnie, to głównie po to, aby wszczęcie postępowania np. przeciwko członkowi zarządu przerwało bieg terminu przedawnienia zobowiązań podatkowych. Potem niejednokrotnie takie postępowania umarzano.
– Dziś wszczęte postępowanie toczy się dalej, a zdarza się, że wyprzedza rozstrzygnięcia podatkowe – ostrzega Tokarski. Odpowiedzialność wyciągana jest więc już nie tyle wobec spółki, co osób fizycznych podejmujących decyzje gospodarcze. Dla menedżerów oznacza to przede wszystkim zwiększone ryzyko sankcji finansowych, sięgających nawet kilkudziesięciu milionów złotych. Dodatkowo organy ścigania coraz częściej stosują zabezpieczenia na majątku osobistym kadry zarządzającej spółek, np. ustanowienie hipoteki na nieruchomości czy blokowanie rachunków bankowych.
Przyczyn tej zmiany eksperci PwC upatrują przede wszystkim w walce o uszczelnienie dwóch luk podatkowych: w VAT oraz CIT. Przewidują, że od 2018 r. zwiększy się liczba postępowań prowadzonych w związku z nieprawidłowościami w CIT. Dotychczas dominowały sprawy VAT-owskie. Eksperci podkreślają przy tym, że po narzędzia wynikające z k.k.s. zdecydowanie chętniej i łatwiej sięga zreformowana administracja skarbowa, wyposażona w nowe uprawnienia i narzędzia operacyjne.
– Obserwujemy znaczący wzrost liczby postępowań karnych skarbowych, które są wszczynane przez prokuraturę, ale de facto rękami urzędników skarbowych – mówi Marcin Ginel, wicedyrektor w dziale prawnopodatkowym PwC.
Na podstawie jakich przepisów k.k.s.
Menedżerowie są najczęściej pociągani do odpowiedzialności z:
● art. 56 – oszustwo podatkowe – polega na tym, że w składanej fiskusowi deklaracji lub oświadczeniu podatnik podaje nieprawdę lub zataja prawdę albo nie dopełnia obowiązku zawiadomienia o zmianie objętych nimi danych, przez co naraża podatek na uszczuplenie.
● art. 77 – niewpłacenie pobranego podatku