Przedłużenie e-podpisu wymaga ponownej rejestracji w systemie e-Deklaracje. Ministerstwo Finansów chce od 1 marca zlikwidować wymóg rejestracji. Do przesłania e-deklaracji konieczny będzie tylko e-podpis bez rejestracji w urzędzie.
Projekt nowelizacji Ordynacji podatkowej opublikowany przez Ministerstwo Finansów uprości składanie deklaracji i zeznań podatkowych drogą elektroniczną. Resort zamierza bowiem od 1 marca zlikwidować wymóg powiadomienia naczelnika urzędu skarbowego o zamiarze składania deklaracji w formie elektronicznej. Wymóg ten rodzi obecnie wiele problemów.
Na przykład podatnicy, którym kończy się ważność certyfikatu do e-podpisu, mogą stracić nawet na miesiąc prawo do przesyłania e-deklaracji. Po przedłużeniu ważności certyfikatu podatnik musi bowiem od nowa przejść procedurę rejestracji w systemie e-Dekla- racje, a zatem ponownie złożyć zawiadomienie ZAW-E1 oraz ZAW-E2. Taka procedura jest niezrozumiała nie tylko dla podatników, lecz także dla ekspertów.

Spełnienie wymogów

Obecnie podatnik, który chce przesyłać deklaracje i zeznania podatkowe, musi spełnić dwa warunki. Po pierwsze, musi kupić bezpieczny e-podpis z kwalifikowanym certyfikatem. Tylko taki rodzaj e-podpisu upoważnia do podpisywania e-deklaracji i jest obecnie traktowany na równi z podpisem własnoręcznym. Po drugie, aby przesyłać e-deklaracje, podatnik musi przejść procedurę rejestracyjną w urzędzie skarbowym, czyli złożyć zawiadomienie do naczelnika urzędu skarbowego na formularzu ZAW-E1, a następnie drogą elektroniczną zawiadomić o osobach upoważnionych do składania e-deklaracji w jego imieniu (formularz ZAW-E2). Jeśli podatnik nie chce nikogo upoważniać, musi ponownie wpisać swoje dane. Po wejściu w życie nowelizacji Ordynacji podatkowej, której projekt właśnie ogłosiło Ministerstwo Finansów, wymóg zawiadomienia urzędu o chęci składania deklaracji podatkowych drogą elektroniczną zostanie zlikwidowany. Podatnicy nie będą musieli już składać formularzy ZAW-E1 i ZAW-E2. Jeśli jednak będą chcieli ustanowić pełnomocnika, będą mogli to zrobić w formie elektronicznej.



Gdy e-podpis się kończy

Jak wyjaśnia Adam Dąbrowski, szef Działu Promocji Unizeto Technologies, jednego z trzech centrów certyfikacji, które sprzedają e-podpisy, certyfikaty kwalifikowane służące do składania bezpiecznego podpisu elektronicznego, zgodnie z ustawą, wydawane są na 12 lub 24 miesiące.
- Po tym okresie konieczne jest odnowienie certyfikatu, czyli przedłużenie lub zakup nowego - mówi Adam Dąbrowski.
Koszt odnowienia certyfikatu w Unizeto jest niższy niż koszt zakupu pierwszego e-podpisu i wynosi netto 95 zł na 12 miesięcy lub 130 zł na 24 miesiące. W pozostałych dwóch centrach (Krajowa Izba Rozliczeniowa oraz Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych) koszty odnowienia certyfikatu są podobne. Obecnie problem polega jednak na tym, że odnowienie certyfikatu wiąże się z poważnymi konsekwencjami dla podatników, którzy przesyłają swoje deklaracje i zeznania podatkowe drogą elektro-niczną.
- Jakież było moje zdumienie, kiedy okazało się, że po odnowieniu certyfikatu kwalifikowanego Ministerstwo Finansów wymaga ponownego przeprowadzenia całego procesu rejestracji - mówi Arkadiusz Kwieciński z Biura Rachunkowego ARCO.

Ponowna rejestracja

Ernest Frankowski, doradca podatkowy, menedżer w Deloitte Doradztwo Podatkowe, przyznaje, że pojawiają się ostatnio wątpliwości, jak podatnicy powinni postępować w sytuacji, kiedy data ważności ich certyfikatu kwalifikowanego, warunkującego możliwość składania e-deklaracji, wygasa. Dodaje, że wątpliwości wynikają przede wszystkim z faktu, że w formularzu ZAW-E1, który jest pierwszym dokumentem składanym w ramach procesu uzyskiwania uprawnienia do składania e-deklaracji, należy podać zakres ważności kwalifikowanego certyfikatu. Podatnicy, którym wygasa ważność certyfikatu i przedłużają go, stają więc przed problemem, jak zachować uprawnienia do składania e-deklaracji.
- Niestety, wydaje się, że zakres obowiązywania certyfikatu władze skarbowe rejestrują na podstawie zawiadomienia ZAW-E1 i traktują jako dane, które określają horyzont czasowy obowiązywania uprawnienia do składania e-deklaracji - mówi Ernest Frankowski.
W praktyce oznacza to, że wraz z wygaśnięciem terminu ważności certyfikatu i uzyskaniem przedłużenia należy powtórzyć proces rejestracji w systemie e-Deklaracje. A zatem konieczne jest złożenie do naczelnika urzędu skarbowego zawiadomienia ZAW-E1 (ze wskazaniem nowego terminu ważności certyfikatu), złożenie i podpisanie podpisem z nowym certyfikatem nowego zawiadomienia o osobach upoważnionych do składania e-deklaracji w imieniu podatnika na formularzu ZAW-E2. Trzeba też czekać na zaświadczenie od naczelnika US na formularzu ZAS-E, które uprawnia do składania e-deklaracji. Naczelnik na wydanie zaświadczenia ma miesiąc.
Jak wyjaśnia Arkadiusz Kwieciński, w tym okresie nie ma możliwości wysyłania deklaracji drogą elektroniczną. Jego zdaniem takie procedury są niezrozumiałe i będą obowiązywały jeszcze półtora miesiąca (do czasu uchwalenia nowelizacji).
- Upoważnienie do przesyłania deklaracji drogą elektroniczną jest udzielane osobie, a nie certyfikatowi do e-pod- pisu. A więc jeśli nie zmieniły się dane osoby upoważnionej uwidocznione w certyfikacie, nie ulega zmianie merytoryczna treść zaświadczenia ZAS-E wydanego przez urząd - twierdzi nasz rozmówca.
Arkadiusz Kwieciński uważa, że zarejestrowanie w bazie numeru seryjnego nowego certyfikatu jest zrozumiałym wymogiem, ale powinno odbywać się to bez potrzeby składania nowego zawiadomienia ZAW-E1 i wydawania zaświadczenia (np. przez aktualizację ZAW-E2).
Również w opinii Ernesta Frankowskiego można by ten proces uprościć, choćby przez przyjęcie jego wersji niepowodującej przerwy w uprawnieniu do składania e-deklaracji i mającej zastosowanie do sytuacji, kiedy zmienia się (przedłuża) tylko termin ważności certyfikatu, bez jakiejkolwiek zmiany innych danych, na podstawie których wydawany jest e-podpis.
Resort finansów dostrzegł ten problem i chce uprościć system w taki sposób, aby zawiadomienia w ogóle nie były składane. W celu uproszczenia składania deklaracji za pomocą środków komunikacji elektronicznej oraz upowszechnienia tej formy proponuje się odstąpienie od zawiadamiania przez podatnika lub płatnika naczelnika urzędu skarbowego o zamiarze składania deklaracji w formie elektronicznej - napisał resort w uzasadnieniu do nowelizacji Ordynacji podatkowej.



Pełnomocnictwo do e-deklaracji

Projekt zakłada również wprowadzenie odrębnego pełnomocnictwa do podpisywania e-deklaracji oraz zawiadomienia o odwołaniu pełnomocnictwa. Podatnik, który będzie chciał upoważnić np. doradcę podatkowego lub księgową do podpisywania deklaracji elektronicznych, będzie musiał złożyć odrębne pełnomocnictwo, nawet jeśli wcześniej upoważnił taką osobę do składania deklaracji papierowych. Wzór nowego pełnomocnictwa do podpisywania e-deklaracji oraz wzór zawiadomienia o odwołaniu pełnomocnictwa określi minister finansów w rozporządzeniu.

Bez kosztów

Projekt nowelizacji obejmuje również zmiany w ustawie o opłacie skarbowej. Obecne przepisy dotyczące opłat za pełnomocnictwa rodzą wątpliwości, czy od pełnomocnictwa do składania deklaracji elektronicznej (obecnie na formularzu ZAW-E2) również należy uiszczać opłatę w wysokości 17 zł. W uzasadnieniu czytamy, że zgłoszenie osoby upoważnionej na formularzu ZAW-E2 nie podlega opłacie skarbowej. Co więcej, nowe pełnomocnictwa do składania e-deklaracji również będą wolne od opłaty skarbowej.
Projekt ustawy ma przejść szybką ścieżkę legislacyjną i zacząć obowiązywać już od 1 marca. Oznacza to, że podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych i prawnych będą łatwiej mogli złożyć zeznania roczne za 2008 rok w formie elektronicznej. Wymagany będzie tylko e-podpis z kwalifikowanym certyfikatem.

Jak przesłać zeznanie

Podatnicy mogą przesyłać e-deklaracje na dwa sposoby. Po pierwsze, za pomocą interaktywnych formularzy, które wyglądają jak ich papierowe odpowiedniki, ale wypełnia się je na komputerze. Formularze takie można za darmo ściągnąć ze strony internetowej Ministerstwa Finansów. Sposób ten jest zalecany osobom fizycznym, które składają np. zeznanie roczne PIT. Podatnik, który składa e-deklarację w ten sposób, nie ponosi więc dodatkowych kosztów. Procedura ta zajmuje jednak trochę czasu.
Drugi sposób jest przeznaczony dla firm oraz pełnomocników podatników, czyli np. doradców podatkowych lub biur księgowych, którzy składają wiele deklaracji podatkowych. Polega on na tym, że firma przesyła e-deklarację bezpośrednio z systemu finansowo-księgowego. Aby skorzystać z tego sposobu, producent oprogramowania musi wcześniej dostarczyć specjalny moduł, który będzie umożliwiał rozliczenia z fiskusem drogą elektroniczną. Na rynku funkcjonują już programy, które umożliwiają przesyłanie e-deklaracji, ale ciągle jest ich mało.
89 rodzajów deklaracji można składać od 1 stycznia 2009 r. drogą elektroniczną
STANOWISKO MINISTERSTWA FINANSÓW
Resort finansów dostrzegł problem związany z koniecznością zawiadomienia o chęci składania deklaracji drogą elektroniczną. W swoim uzasadnieniu do projektu zmian stwierdza:
Obecnie obowiązujące przepisy są postrzegane jako bariera utrudniająca kontakt podatników i płatników w formie elektronicznej z organem podatkowym. Wobec powyższego w celu uproszczenia składania deklaracji za pomocą środków komunikacji elektronicznej oraz upowszechnienia tej formy proponuje się odstąpienie od zawiadamiania przez podatnika lub płatnika naczelnika urzędu skarbowego o zamiarze składania deklaracji w formie elektronicznej (uchyla się art. 3c ustawy Ordynacja podatkowa).
SZERSZA PERSPEKTYWA - E-PODATKI
Świetnym przykładem dobrze funkcjonujących systemów do rozliczeń podatkowych przez internet są kraje skandynawskie. W Szwecji już w 2006 roku z rozliczeń elektroniczych oraz telefonicznych skorzystało 2,6 mln podatników. W kraju tym można złożyć deklarację podatkową również za pomocą SMS-ów. W Norwegii podatnicy mogą sprawdzić swoje rozliczenia podatkowe za pomocą internetowych stron urzędów skarbowych. Mogą również poprosić o przesłanie informacji SMS-em o tym, kiedy deklaracja podatkowa będzie dostępna na stronach internetowych. W 2006 roku w Norwegii 72 proc. podatników złożyło deklaracje podatkowe przez internet. W Finlandii urząd może wypełnić zeznanie za podatnika, a podatnik sprawdza jedynie za pośrednictwem internetu, czy wszystko się zgadza. Jeśli nie ma uwag, nie musi nawet potwierdzać zgodności danych w zeznaniu.
Przykładem państwa, w którym rozliczenia elektroniczne nie są popularne, jest Belgia. Dostęp do internetu w tym kraju ma ok. 80 proc. obywateli, ale deklaracje podatkowe drogą elektroniczną w 2007 roku przesłało tylko 3,75 proc. podatników.