Wszystko wskazuje na to, że rok 2017 był ostatnim, w którym istniał obowiązek sporządzania sprawozdań Rb-WSa i Rb-WSb za poprzedni rok. Nie trzeba też będzie korzystać z dodatkowej klasyfikacji.
Można stwierdzić, że wydatki strukturalne powoli odchodzą do lamusa. Prawdopodobnie jeszcze w tym roku znikną przepisy je regulujące. A wszystko za sprawą projektu ustawy o zmianie ustawy o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014–2020 oraz niektórych innych ustaw, który jest po pierwszym czytaniu w Sejmie. Zmienia on przepisy ustawy o finansach publicznych, co prowadzi do likwidacji dodatkowej klasyfikacji wydatków strukturalnych, a co za tym idzie też i sprawozdań z nimi związanych.
W skrócie można stwierdzić, że same zasady weryfikacji dla perspektywy 2014–2020 sprawiają, że nie zachodzi już potrzeba identyfikacji wydatków strukturalnych ponoszonych przez jednostki sektora finansów publicznych według dodatkowej klasyfikacji określającej kody wydatków strukturalnych oraz sporządzania przez te jednostki sprawozdań o poniesionych wydatkach strukturalnych. I stąd ta zmiana przepisów.
W sumie można się było tego spodziewać, bo pierwszym sygnałem było wprowadzenie wyjaśniającego wpisu zawartego w załączniku nr 40 do rozporządzenia w sprawie sprawozdawczości budżetowej, który stanowi instrukcję sporządzania sprawozdań Rb-WSa i Rb-WSb o wydatkach strukturalnych. Chodzi o paragraf 1 ust. 1, wskazujący, że: „Jednostka sporządza sprawozdanie z wydatków strukturalnych poniesionych z krajowych środków publicznych. W sprawozdaniu tym nie uwzględnia się wydatków związanych z realizacją projektów w ramach perspektywy finansowej 2014–2020”.
I właśnie wejście w życie nowej unijnej perspektywy finansowej 2014–2020 jest kluczowe dla tych wszystkich zmian. Spowodowało, że pojawiły się nowe projekty unijne, a także nowe kody i rodzaje wydatków. Polityka wsparcia unijnego jest kontynuowana, ale w zmienionej formie w stosunku do perspektywy finansowej 2007–2013. A od momentu wejścia w życie obecnej perspektywy finansowej 2014–2020 pojawiały się pytania i wątpliwości odnośnie do kwalifikowania ponoszonych w jej ramach wydatków do wydatków strukturalnych. I pomimo wyjaśniającego wpisu do rozporządzenia nadal dla wielu osób był to problem. Choć powinno być już jasne, że w sprawozdaniach za 2016 r. w przypadku projektów realizowanych w nowej perspektywie finansowej 2014–2020, wkładu krajowego nie należało wykazywać w sprawozdaniach Rb-WSa i Rb-WSb. Natomiast wykazywało się jedynie wkład krajowy dotyczący realizacji projektów z poprzedniej perspektywy finansowej 2007–2013 oraz wydatki ponoszone na realizację działań/zadań finansowanych wyłącznie ze środków publicznych krajowych, które można było dopasować do obecnie obowiązującej klasyfikacji wydatków strukturalnych. Czyli wydatki realizowane w 100 proc. ze środków krajowych nadal należało klasyfikować jako wydatki strukturalne w kodach i obszarach dotychczas obowiązujących.
Na czym polega zmiana
Celem tego projektu jest wprowadzenie usprawnień, uproszczeń i zapewnienie efektywnego wykorzystania środków funduszy Unii Europejskiej oraz rozwiązanie problemów wynikających z wniosków i postulatów zgłaszanych przez instytucje oraz podmioty zaangażowane we wdrażanie i wydatkowanie środków perspektywy finansowej 2014–2020.
Zapis, który można znaleźć na stronie 36 projektu, w art. 11, brzmi: „W ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (...) wprowadza się następujące zmiany: (...) 2) w art. 39: a) uchyla się ust. 2, b) w ust. 4 uchyla się pkt 2; 3) w art. 41 ust. 2 w pkt 1 uchyla się lit. j”.
A właśnie obowiązek stosowania dodatkowej klasyfikacji określającej kody wydatków strukturalnych został określony w art. 39 ust. 2 ustawy o finansach publicznych. Zgodnie z nim „wydatki publiczne klasyfikuje się również według dodatkowej klasyfikacji określającej kody wydatków strukturalnych”. Z kolei zapis zawarty w art. 39 ust. 4 pkt 2 ustawy o finansach publicznych stanowił podstawę prawną do wydania rozporządzenia w sprawie szczegółowej klasyfikacji wydatków strukturalnych: „Minister Finansów określi, w drodze rozporządzenia (...) szczegółową klasyfikację wydatków strukturalnych, o których mowa w ust. 2, uwzględniając potrzebę identyfikacji wydatków strukturalnych, ponoszonych przez jednostki sektora finansów publicznych”.
Oznacza to, że zmiany w art. 39 ust. 2 oraz w art. 41 ust. 2 pkt 1 lit. j spowodują, że zniknie zapis zobowiązujący do stosowania dodatkowej klasyfikacji, jak i podstawa prawna funkcjonowania rozporządzenia w sprawie szczegółowej klasyfikacji wydatków strukturalnych. Skutkiem tego jest również zniesienie obowiązku sporządzania sprawozdań z poniesionych przez jednostki sektora finansów publicznych wydatków strukturalnych.
Zapisy końcowe mówią, że ustawa z pewnymi wyjątkami ma wejść w życie po upływie 14 dni od jej ogłoszenia, więc jedyne, co nam w tej chwili pozostaje, to czekać na jej publikację. Obecnie projekt skierowano do Komisji do Spraw Unii Europejskiej i Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej, z zaleceniem zasięgnięcia opinii Komisji Finansów Publicznych oraz Komisji Polityki Społecznej i Rodziny.
Nowa perspektywa – nowe zasady weryfikacji
Warto przypomnieć, że funkcjonujące przepisy ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych dotyczące stosowania przez jednostki sektora finansów publicznych klasyfikacji wydatków strukturalnych zostały ustanowione na podstawie rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z 11 lipca 2006 r. ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1260/1999. Zgodnie z założeniem stosowanie klasyfikacji wydatków strukturalnych przez jednostki zaliczane do sektora finansów publicznych miało służyć weryfikacji przez Polskę zasady dodatkowości. Chodziło o to, że trzeba pokazać Komisji Europejskiej, iż środki unijne, które Polska otrzymuje, są dodatkowe (są czymś ekstra) i że nawet bez unijnego dofinansowania Polska i tak by się rozwijała w tych obszarach, w których Unia Europejska nas wspiera. I właśnie dane wykazywane w sprawozdaniach Rb-WSa i Rb-WSb służą do weryfikacji zasady dodatkowości. Jednak zadanie to dla okresu programowania 2007–2013 zostało wykonane i Polska jako kraj członkowski otrzymała potwierdzenie prawidłowej weryfikacji zasady dodatkowości.
Zaś dla okresu programowania 2014–2020 weryfikacja zasady dodatkowości podlegać będzie zasadom określonym w art. 95 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 z 17 grudnia 2013 r. Szczegółowe zasady dotyczące weryfikacji przestrzegania zasady dodatkowości określono w pkt 2 załącznika X do wymienionego rozporządzenia. Zgodnie z tymi zapisami weryfikacja zasady dodatkowości dla perspektywy 2014–2020 polega na wykazaniu nakładów brutto na środki trwałe instytucji rządowych i samorządowych, przy czym państwo członkowskie nie ma obowiązku wykazywania tych kwot oddzielnie dla każdej z kategorii interwencji.
Uproszczony charakter weryfikacji zasady dodatkowości pozwala na uzyskanie danych o nakładach brutto na środki trwałe instytucji rządowych i samorządowych z obowiązującej sprawozdawczości.
Co to jest
Wydatki strukturalne to krajowe wydatki publiczne poniesione w obszarach interwencji funduszy strukturalnych w związku z realizacją operacji i celów (np. projektu, działania, zadania), określonych i opisanych w rozporządzeniu ministra finansów z 10 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji wydatków strukturalnych. Każdy wydatek zaliczony do wydatków strukturalnych należy odpowiednio udokumentować, a następnie zaewidencjonować. Do obliczenia wydatków strukturalnych jednostka powinna przyjąć wydatki faktycznie poniesione w okresie sprawozdawczym, udokumentowane opłaconą fakturą lub innym równoważnym dokumentem księgowym
Podstawa prawna
Ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1870 ze zm.).
Rozporządzenie ministra finansów z 16 stycznia 2014 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej (Dz.U. z 2014 r. poz. 119 ze zm.).
Projekt ustawy o zmianie ustawy o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014–2020 oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 1636).
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 z 17 grudnia 2013 r. ustanawiające wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 (Dz.Urz. UE z 20 grudnia 2013 r. L 347/320).