Ostatnia nowelizacja ustawy o VAT ułatwiła podatnikom możliwość skorzystania z tzw. ulgi na złe długi, wprowadzając od 1 grudnia 2008 r. definicję uprawdopodobnienia nieściągalności wierzytelności. Czy podatnicy mogą zastosować ulgę do wierzytelności powstałych przed wprowadzeniem nowych przepisów?
MARCIN CHOMIUK
dyrektor w PricewaterhouseCoopers
Na tym tle podatnicy mają wiele wątpliwości, jednak moim zdaniem takie prawo zdecydowanie podatnikom przysługuje. Za takim stanowiskiem przemawia kilka argumentów.
Po pierwsze, wynika to z historii samej instytucji ulgi na złe długi w VAT, która została wprowadzona w drodze nowelizacji z 21 kwietnia 2005 r. Wówczas ustawodawca wyraźnie zaznaczył, że przepisy o uldze mają zastosowanie tylko do wierzytelności powstałych od dnia wejścia w życie noweli. W najnowszej nowelizacji takich przepisów przejściowych nie ma.
Ponadto ulga w obecnym kształcie została wprowadzona jako narzędzie autonomiczne, niepowiązane funkcjonalnie z konkretną wierzytelnością. Służyć ma ona ochronie praw przedsiębiorców, którzy dokonali transakcji z nieuczciwymi kontrahentami. Korzystanie z ulgi powinno być uzależniane jedynie od spełnienia ustawowych warunków formalnych. Istotne jest zatem to, kiedy podatnik korzysta z prawa, a nie jakich wierzytelności dotyczy działanie podatnika (z zastrzeżeniem wyraźnie wyłączonych w ustawie).
Na zasadzie analogii można tutaj wskazać na sytuację firmy, która nie była zarejestrowana jako podatnik VAT w momencie otrzymania faktury zakupowej, a następnie zarejestrowała się i chce skorzystać z odliczenia podatku naliczonego. Jak zauważały sądy administracyjne, w takiej sytuacji ważny jest termin skorzystania z prawa do odliczenia, a nie termin, w którym to prawo powstało.
Za taką interpretacją przemawia również uzasadnienie do nowelizacji ustawy o VAT, według którego celem wprowadzonych zmian jest rozszerzenie zakresu wierzytelności, które uprawniają podatnika do skorygowania VAT należnego. Ponadto ustawodawcy chciał umożliwić skorzystanie z ulgi na złe długi szerszemu gronu przedsiębiorców, przy jednoczesnym przeniesieniu ciężaru finansowania należnego VAT z tytułu tych transakcji na podmioty niewywiązujące się z obowiązku regulowania wierzytelności, gdyż korekta VAT należnego u sprzedawcy wiąże się z koniecznością korekty odliczenia VAT u dłużnika.
Z uwagi na powyższe argumenty, w mojej opinii przepisy dotyczące ulgi na złe długi w brzmieniu obowiązującym od 1 grudnia 2008 r. dotyczą wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona bez względu na termin, w którym dana wierzytelność powstała czy też stała się wymagalna.