Brak możliwości wniesienia odwołania od decyzji ministra finansów zamyka również drogę do sądu. Nie mówiąc o naruszeniu zasady dwuinstancyjności.
PIT
Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej zmieniły strukturę organów podatkowych pierwszej i drugiej instancji.
Zgodnie z art. 13 par. 1 pkt 1 ordynacji podatkowej, organem podatkowym pierwszej instancji jest: naczelnik urzędu skarbowego, naczelnik urzędu celno-skarbowego, dyrektor izby administracji skarbowej na podstawie odrębnych przepisów, wójt, burmistrz (prezydent miasta), starosta albo marszałek województwa.
Naczelnik urzędu celno–skarbowego jest też organem odwoławczym w zakresie decyzji, o których mowa w art. 83 ust. 4 i 5 ustawy o KAS. Organami odwoławczymi są również:
- dyrektor izby administracji skarbowej od decyzji naczelnika urzędu skarbowego, naczelnika urzędu celno-skarbowego oraz od decyzji wydanych przez tegoż dyrektora jako organ pierwszej instancji,
- samorządowe kolegium odwoławcze oraz
- szef Krajowej Administracji Skarbowej.
Ani odwołania...
Wśród organów odwoławczych nie ma wskazanego ministra finansów.
Przepisy przewidują natomiast sytuacje, w których minister jest organem pierwszej instancji. Przykładem może być ustawa o grach hazardowych, zgodnie z którą minister wydaje decyzje przykładowo w następujących obszarach:
- czy gry lub zakłady posiadające cechy wymienione w ust. 1–5a ustawy są grami losowymi, zakładami wzajemnymi, grami w karty albo grami na automacie w rozumieniu ustawy (art. 2 ust. 6);
- udzielenia bądź cofnięcia podmiotom spełniającym określone warunki, upoważnienia do badań technicznych automatów do gier, urządzeń losujących oraz urządzeń do gier (art. 27f);
- koncesji na prowadzenie kasyna gry (art. 32 ust. 1);
- zezwolenia na prowadzenie salonu gry bingo pieniężne oraz zezwolenia na urządzanie zakładów wzajemnych (art. 32 ust. 2).
Uwzględniając, że postępowanie w polskim systemie prawnym jest dwuinstancyjne, od tak wydanej decyzji przysługuje odwołanie. Jednak minister finansów nie został wskazany w ordynacji podatkowej jako organ odwoławczy. Wydaje się zatem, że podmiot, który nie zgadza się z decyzją ministra, nie może złożyć odwołania.
Taka sytuacja stanowi naruszenie zasad określonych w art. 78 oraz 178 konstytucji. Zgodnie z art. 78: „każda ze stron ma prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji. Wyjątki od tej zasady oraz tryb zaskarżania określa ustawa”. Z kolei art. 178 ustanawia ważną i pożądaną zasadę dwuinstancyjności. Wprawdzie odnosi się ona przede wszystkim do postępowań sądowych, ale jest również wartością pożądaną w innych postępowaniach.
Również ordynacja podatkowa ustanawia w art. 127 zasadę ogólną, zgodnie z którą postępowanie podatkowe jest dwuinstancyjne. Jeżeli do postępowań prowadzonych przez ministra finansów, wynikających z ustawy o grach hazardowych, stosuje się ordynację podatkową, to tym bardziej powinno stosować się zasady ogólne ustanowione w tej ustawie. W obecnym stanie prawnym tak jednak nie jest. Czy rzeczywiście tak chciał ustawodawca?
...ani skargi do sądu
Brak możliwości wniesienia odwołania od decyzji zamyka również drogę do sądu. Zgodnie bowiem z art. 52 par. 1 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (p.p.s.a.), skargę można wnieść po wyczerpaniu środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie, chyba że skargę wnosi prokurator, rzecznik praw obywatelskich lub rzecznik praw dziecka. W przypadku niespełnienia przesłanki określającej dopuszczalność skargi do sądu administracyjnego, sąd ten jest zobowiązany do jej odrzucenia na podstawie art. 58 par. 1 pkt 6 p.p.s.a.
Wniosek z tego taki, że podmiotom, które nie zgadzają się z decyzją ministra finansów we wskazanych wyżej sprawach, nie przysługuje ani prawo złożenia odwołania, ani skarga do sądu.
Nie jest możliwe również zastosowanie art. 53 par. 3 p.p.s.a., zgodnie z którym, w sytuacji gdy ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia, istnieje możliwość wniesienia skargi do sądu administracyjnego, jednak musi ona zostać poprzedzona wezwaniem właściwego organu do usunięcia naruszenia prawa. Artykuł 53 par. 3 p.p.s.a. przewiduje taką możliwość w odniesieniu do skargi na akty lub czynności, o których mowa w art. 3 par. 2 pkt 4 i 4a p.p.s.a. W przepisach tych nie ma mowy o decyzjach.
Należy zatem przypuszczać, że powstała luka prawna. Może zostać ona usunięta tylko przez dodanie w art. 13 ordynacji podatkowej ministra właściwego do spraw finansów publicznych jako organu podatkowego drugiej instancji.