Ani ustawa o KAS, ani przepisy ją wprowadzające nie przewidują przekształcenia postępowania kontrolnego w kontrolę celno-skarbową. Co więcej, wyraźnie wskazują, że przejęte postępowania powinny być prowadzone wprawdzie przez nowe organy, ale na podstawie dotychczasowych przepisów.
Rewolucja w administracji podatkowej stała się źródłem wielu wątpliwości co do sposobu prowadzenia – już po wejściu w życie nowych regulacji – trwających obecnie postępowań. Wątpliwości te mają rozwiać reguły kolizyjne zawarte w przepisach wprowadzających ustawę o KAS.
Przedstawiamy zasady, według jakich kontynuowane będą wybrane postępowania.
Postępowania kontrolne
Postępowania kontrolne oraz trwające w ich toku kontrole podatkowe, prowadzone przez dyrektora urzędu kontroli skarbowej na podstawie przepisów uchylanej ustawy o kontroli skarbowej zostaną przejęte przez właściwego naczelnika celno-skarbowego i będą kontynuowane na podstawie dotychczasowych przepisów (art. 202 ust. 1 pkt 1 ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej, dalej: przepisy wprowadzające KAS).
Przepisy przejściowe precyzują również, do kogo należy wnieść odwołanie od decyzji wydanej w pierwszej instancji przez dyrektora urzędu kontroli skarbowej, jeśli termin do jego wniesienia nie upłynął przed 1 marca 2017 r. Mianowicie organem właściwym do rozpatrzenia odwołania będzie dyrektor izby administracji skarbowej (art. 205 ust. 1 przepisów wprowadzających KAS). Zastrzec jednak należy, że zgodnie z ustawą z 24 lutego 2017 r. o zmianie Przepisów wprowadzających KAS (skierowaną do Senatu) odwołanie od decyzji dyrektora urzędu kontroli skarbowej wnosi się za pośrednictwem naczelnika urzędu celno-skarbowego. Dyrektor izby administracji skarbowej będzie właściwy również w przedmiocie rozstrzygnięcia odwołania od decyzji wydanych w pierwszej instancji przez naczelnika urzędu skarbowego lub naczelnika urzędu celnego (art. 213 ust. 1 przepisów wprowadzających KAS).
W praktyce pojawiają się wątpliwości, czy odwołania od decyzji wydanych przez naczelnika urzędu celno-skarbowego, kończących przejęte postępowania (czyli te prowadzone wcześniej przez UKS), należy wnieść również do właściwego dyrektora izby administracji skarbowej, czy może naczelnika urzędu celno-skarbowego. Ustawa o KAS przewiduje tylko jedną sytuację, w której odwołanie od decyzji naczelnika celno-skarbowego będzie miało charakter niedewolutywny (tj. odwołanie od decyzji będzie rozpatrywał ten sam organ, który ją wydał). Dotyczy to decyzji wydanej w przez ten organ w wyniku przekształcenia kontroli celno-skarbowej w postępowanie podatkowe (art. 83 ust. 6 ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej).
W naszej ocenie przepis ten – jako swoisty wyjątek od przyjętego w prawie podatkowym rozpatrywania odwołań przez organy wyższego stopnia – nie powinien być interpretowany rozszerzająco. Ani ustawa o KAS, ani przepisy ją wprowadzające nie przewidują przekształcenia postępowania kontrolnego w kontrolę celno-skarbową. Co więcej, wyraźnie wskazują, że przejęte postępowania powinny być prowadzone wprawdzie przez nowe organy, ale na podstawie dotychczasowych przepisów. Skoro zatem nie zostanie wszczęta kontrola celno-skarbowa, nie dojdzie też do wydania decyzji kończącej postępowanie podatkowe, w które taka kontrola miałaby się przekształcić. A tylko odwołanie od takiej decyzji rozpatrywał będzie ten sam organ, który ją wydał (por. art. 83 ust. 6 ustawy o KAS). Z tych względów widzimy solidne argumenty dla uznania, że organem właściwym do rozpatrzenia odwołania od decyzji naczelnika celno-skarbowego kończącej postępowanie kontrolne (wszczęte jeszcze przez UKS) miałby jednak być organ drugiej instancji – dyrektor izby administracji skarbowej.
Dla adresatów decyzji ważny charakter (z czym wiązać się będą także gwarancje procesowe) będzie miało też pouczenie o trybie odwoławczym zawarte w wydanej przez naczelnika urzędu celno-skarbowego decyzji. Choć nie ma co ukrywać, przepisy przejściowe w tym zakresie mogłyby być jednak precyzyjniejsze.
Podsumowując, organem właściwym do rozpatrzenia odwołania od decyzji wydanych przez dyrektora urzędu kontroli skarbowej, naczelnika urzędu skarbowego lub naczelnika urzędu celnego, jeśli termin do jego wniesienia nie upłynął przed 1 marca 2017 r., będzie dyrektor izby administracji skarbowej. W naszej ocenie także ten sam organ powinien rozstrzygać odwołania od decyzji wydanych w toku postępowań kontrolnych przejętych od dyrektora urzędu kontroli skarbowej. Jeżeli zaś decyzję wydaje naczelnik urzędu celno-skarbowego po postępowaniu podatkowym, to ten organ (wyjątkowo) będzie właściwy do rozpatrzenia odwołania.
Prowadzone przez celników
Postępowania podatkowe wszczęte i niezakończone przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, prowadzone przez naczelnika urzędu celnego, zostaną przejęte przez naczelnika urzędu skarbowego właściwego według siedziby podatnika i będą kontynuowane na podstawie dotychczasowych przepisów (art. 208 ust. 1 pkt 1 przepisów wprowadzających KAS).
Na podstawie dotychczasowych przepisów prowadzone będą również postępowania przejęte przez dyrektora izby administracji skarbowej od dyrektora izby skarbowej lub dyrektora izby celnej (art. 208 ust. 1 pkt 2 przepisów wprowadzających KAS).
W obliczu zniesienia urzędów oraz izb celnych szczególnie ciekawe wydają się dalsze losy obecnie prowadzonych postępowań celnych.
Zgodnie z art. 211 pkt 1 przepisów wprowadzających KAS postępowania celne prowadzone w pierwszej instancji przez naczelnika urzędu celnego zostaną przejęte przez naczelnika urzędu celno-skarbowego i będą kontynuowane na podstawie dotychczasowych przepisów. Podobnie przez naczelników urzędów celno-skarbowych prowadzone będą niezakończone przed wejściem w życie ustawy o KAS kontrole podatkowe.
Z kolei postępowania celne prowadzone przez dyrektora izby celnej będzie kontynuować dyrektor administracji skarbowej na podstawie obowiązujących dotychczas przepisów (art. 211 pkt 2 przepisów wprowadzających KAS).
W sprawach interpretacji
Postępowania dotyczące wydawania interpretacji indywidualnych przepisów prawa podatkowego, wszczęte i niezakończone przed 1 marca 2017 r., przejmie dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (art. 223 ust. 1 przepisów wprowadzających KAS). Stanie się on również organem właściwym w sprawach zmiany interpretacji indywidualnych na etapie rozpatrywania wezwania do usunięcia naruszenia prawa, stwierdzenia wygaśnięcia interpretacji indywidualnej, jak również jej uchylenia (art. 223 ust. 3 przepisów wprowadzających KAS).
Jedynym organem uprawnionym do wydawania interpretacji indywidualnych będzie dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. Celem ustawodawcy jest bowiem centralizacja funkcji związanych z wydawaniem interpretacji oraz udzielaniem informacji podatkowych, co ma korzystnie wpłynąć na ich jednolitość i jakość.
Inne zmiany
Wraz z ogłoszeniem przepisów wprowadzających ustawę o KAS izby skarbowe przekształciły się w izby administracji skarbowej. Zmianę można łatwo zauważyć, przeglądając chociażby strony internetowe dotychczasowych izb skarbowych, na których wskazano już nowe nazwy, obserwując szyldy izb czy zapoznając się z pismami urzędowymi. Podkreślić jednak należy, że zmianie uległa jedynie nazwa jednostki organizacyjnej administracji. Organem właściwym w sprawach podatkowych, egzekucyjnych i administracyjnych do 28 lutego 2017 r. pozostaje dyrektor izby skarbowej.